Pistacia lentiscus
PISTACIA LENTISCUS L. – MASTIEK / LENTISCO
De genus Pistacia heeft 10 species.
Synoniemen: Pistacia chia Desf.
Pistacia mutica Raul et Boiss.
Pistacia terebinthus var. angustifolia Lee et Lam.
Pistacia terebinthus ssp. vulgaris Engl.
Terebinthus vulgaris Cup.
Familie:anacardiaceae. Gebruikt deel: uit een oleoresin en uit bladeren en takken.
1. Er wordt een resinoïde geproduceerd uit de oleoresin door oplosextractie, en dit is een licht amberkleurige of groenachtig viskeuze massa, met een balsemieke terpentijnachtige geur.
2. Er wordt een etherische olie geproduceerd door stoomdestillatie uit de oleoresin, of incidenteel uit de bladeren en takken. Dit is een lichtgele niet viskeuze vloeistof met een frisse balsemieke terpentijnachtige geur. Opbrengst 0,3% dus 300 kg hars voor 1 liter olie. Midden- tot topnoot in dure parfums en eau de cologne.
3. Er wordt ook een absolue geëxtraheerd. Corsica, Griekenland. Alle delen van de plant zijn aromatisch.
4. Het zaad levert een vette olie door persing bij 32°C die in Noord Afrika wordt gebruikt in de keuken en voor verlichting.
Mastiek is een kleine aromatisch, groenblijvende boom of struik, inheems in het Middellandse zeegebied, op droge, rotsachtige hellingen. Van Marokko en Iberia door het Zuiden van Frankrijk en Turkije tot Syrië en Israël en de Canarische eilanden. Verder in Centraal- en Oost Azië, in Mexico en Texas. In Engeland gecultiveerd sinds 1664. Op Cyprus worden de bladeren verzameld om verf van te maken en voor de tanninen.
Het is een belangrijke boom in het ecosysteem van het Middellandse Zeegebied, een rustieke groenblijvende boom, tegen droogte bestand, die gemakkelijk weer ontspruit na brand of snoeien met een grote horizontale groei, die bodemerosie tegengaat.
Mastiek of mastaka is een aromatische gom die in de Middeleeuwen als specerij werd gebruikt in Islamitische stoofschotels. Tegenwoordig nog gebruikt in zoete gerechten en brood. In de handel verkocht als harde, transparante kristallen, rond van vorm of ovaal, glad, half transparant, lichtgeel van kleur, in twee soorten: de perfecte kristallen, van de boom geschraapt, die het duurste zijn en de tweede soort, die van de grond worden opgeraapt, compleet met sporen van dierleven (mieren). Ook worden er wel stenen tegels, of kleden rondom de boom gelegd, waar de gom dan wordt opgevangen. De kristallen moeten donker bewaard worden, want in zonlicht verkleuren ze donkergeel. Per boom kan in een seizoen 4-5 kg gom gewonnen worden. Ze lossen volledig op in ether, chloroform en terpentijn en bijna helemaal in alcohol (90%). Onoplosbaar in water en nauwelijks in vette olie.
De boom geeft ook spontaan hars, niet alleen bij incisies en de natuurlijk uit de stam tredende hars wordt verzameld en al duizenden jaren gebruikt in de volksgeneeskunde bij de behandeling van diarree bij kinderen of het wordt gekauwd om de adem te verfrissen. Het is een harde, transparante breekbare resin, mastiek. De resin is analgetisch, antitussief, carminatief, diuretisch, expectorant, odontalgisch (tegen tandpijn), sedatief en stimulerend. De resin kan gebruikt worden als tijdelijke tandvulling, in hoogwaardige vernis, in lijm, enz.
Mastiek is een dure specerij, gebruikt in likeuren en kauwgum. Het wordt ook gebruikt in de Turkse- en Egyptische keuken, in ijs, soep, desserts, vlees en pudding. Verder in cosmetica, tandpasta, lotions, voor haar- en huidverzorging en in de parfumindustrie en aromatherapie.
Het is een altijd groene struik of boom 3 tot 5 meter met leerachtige aromatische bladeren, die naar den ruiken. Hij heeft talrijke en sterke wortels. De schors is rood als de boom jong is, op oudere leeftijd grijs. De bladeren zijn samengesteld, donkergroen, 5 cm lang, langgerekt elliptisch van vorm met een even aantal bladeren aan de stengels. In het najaar verkleuren ze naar oranje, geel of rood. De bloei is in onopvallende pluimen met crèmekleurige bloemen, van mei tot juli. Het zaad rijpt in oktober. De mannelijke bloemen hebben rode helmknoppen, de vrouwelijke bloemen zijn bruin. Na de bloei van de lichtgroene trossen voorjaarsbloemen, verschijnen er trossen rode tot zwarte peulen. Pistacia is tweehuizig. Hij groeit in de volle zon in goed gedraineerde grond. Vermeerdering door zaad, enten of oculeren. Gebruikt als sierboom, heg, rond zwembaden, enz.
Gecultiveerd op het Griekse eiland Chios. In het Zuiden van Chios zijn de mastiekdorpen (27) die de kost verdienden met het winnen van mastiek. De klimatologische omstandigheden daar zijn ideaal voor de mastiekboom. De oogst is tussen juni en september. De incisies om de mastiek te oogsten worden in de schors gemaakt, niet in het hout van de boom. De bast van de boom wordt drie cm. diep ingekerfd over een lengte van 10 cm. Men begint onderaan de boom en elke boom wordt vijf tot acht keer ingekerfd. Dan begint de hars te vloeien en is na twee weken voldoende gedroogd om te worden geoogst.
Na het oogsten wordt de mastiek gezeefd en gewassen en in de zon gedroogd.
Alle delen van de boom zijn samentrekkend: wortel, blad, schors, bes. Het sap dat gekookt wordt, wordt gedronken bij diarree, bloeduitstortingen, dysenterie. In de zomer worden de incisies gemaakt waardoor de gele hars vloeit. Deze hars wordt in een drankje verwerkt en gedronken bij hoest.
De hars wordt in de Grieks Orthodoxe Kerk gebruikt als geur, een mengsel uit verpulverde mastiekhars, bijenwas, wierook, tijm en dennenhars. De schors wordt getapt voor de mastix, een hars die in het Middellandse zeegebied als mondverfrisser gekauwd wordt en als smaakstof wordt gebruikt in brood, banket en de likeur Mastiche. De mastix wordt ook gebruikt als slijmoplosser en in noodvullingen van kiezen, verder als wierook, lijm, vernis en hij wordt gebruikt bij de restauratie van antieke meubelen.
Mastiek wordt af en toe vervalst met olibanum, sandarach en andere resinachtigen en in tijden van schaarste met zeezout.
Andere soorten zijn:
de hars van de Pistacia terebinthus wordt in parfums verwerkt.
Pistacia chinensis, de Chinese pistache. Wordt 8 meter hoog en is bladverliezend.
Pistacia vera, de pistachenoot is eveneens bladverliezend, tot 9 meter hoog. Om noten te krijgen is de aanplant van een mannelijke en vrouwelijke boom noodzakelijk. De noten zijn vlezig, ovaal en roodachtig van kleur, van binnen groen of geel. De noten zijn heerlijk en worden geroosterd.
De etherische olie wordt gewonnen door stoomdestillatie van de ruwe hars. Het is een lichtgele olie met een frisse terpentijnachtige geur. Mastiek wordt gebruikt in de tandheelkunde en als smaakstof in suikergoed en likeuren en bij de productie van lak. De resinoïde en de olie worden gebruikt in dure eau de colognes en parfums. Prima olie voor behandeling van aandoeningen van de lymfe- en veneuze circulatie.
In het Oosten gebruikt bij de fabricage van suikergoed en limonadesiropen.
Werkzame bestanddelen:
Triterpenen: masticadienon zuur: 3-oxo-tirucalla-7,24Z-dien-26-carbonzuur.
Isomasticadienon zuur 3-oxo-tirucalla-8,24E-dien-26-carbonzuur, oleanolzuur en tirucallol en een aantal triterpenen waaronder een bicyclisch triterpendiol en verbindingen van dammaran-, malbarican- (3b-hydroxymalabarica-14 (26),17E,21-trien) en polypodan type ((8R)-3b,8-dihydroxypolypoda-13E, 17E,21-trien) en de Nortriterpene 3-oxo-38-norlup-20-(29)-en en 3-oxo-20-norolean-12-en.
De etherische olie bedraagt 1-3%. 90% bestaat uit monoterpenen, waaronder 60% a-pineen. Er werden 60 componenten geïdentificeerd waaronder myrceen 8% – b-pineen 3% – methyl-o-cresol 1.2% – linalol 2.8% – p-mentha-1,5-dien-8-ol 1% – trans-caryophylleen 2%. Veel kwantitatieve en kwalitatieve verschillen afhankelijk van de standplaatsen.
Gebruik in Griekenland in dranken als Mastiki en Raki en in de zogenaamde Griekse harswijnen. Technisch voor het kitten van hoorn, edelstenen, glas, porcelein, in kleurloze lak en vernis voor het restaureren van schilderijen, in de fotografie als beschermlak voor negatieven en voor het maken van afdeklak bij zink etsen.
Bron: Thomas Schöpke 2005 Mastix:
Werkzame bestanddelen:
monoterpene koolwaterstoffen, voornamelijk a e n b-pineen, b-myrceen, linalool, myrceen, terpineen, phellandreen, Sesquiterpenen: b-caryophylleen, cadineen. Verder in de boom voorkomend: triterpenen: lupeol. Cycloartenol, myricetine, zuren, aucubine, choline, tanninenzuur, hars, vetten, proteïne, quercetine, zetmeel, e.a.
Olie van bladeren en twijgjes:
Tot 50% monoterpenen: a-pineen 6-20% – myrceen 4-15% – sabineen 1.5-15% – d-careen 0.2-0.8%. Sesquiterpenen muuroleen – cadineen.
Monoterpenole: terpineol-4 – Sesquiterpenole a-cadinol.
Bron. E. Zimmermann.
Olie van de bladeren, takken, vruchten uit Toscane, Italië. GC, GC/MS analyse. Stoomdestillatie. Er werden 20 planten verzameld in Toscane, groeiend in de maquis.
Hoofdbestanddelen: a-pineen – myrceen – liomoneen – b-caryophylleen – terpinen-4-ol – germacreen D.
Bladolie: a-pineen 16.1-25.3% – limoneen 6.6-12.3% – terpinen-4-ol 7.6-12.7% – germacreen D 9.6-14.3% – myrceen – b-caryophylleen – (E)-2-hexanal in zeer lage concentraties.
Olie van de takken: a-pineen 34.4-46.2% – myrceen 6.3- 11.6% – limoneen 9.6-19.7%
Olie van de vruchten: a-pineen 7.5-11.2% – myrceen 68.2-71% – limoneen 9.6-19.7%.
Bron JEOR. May/june 2004. Olie uit Algerije, Tizi-Ouzou, Oran.
Werkzame bestanddelen in de hele plant:
In de bladeren:
Cycloartenol – myricetine- quinic acid – tanninen – kaempferol – lupeol – quercetine – shikimic acid – terpenen – etherische olie.
In de hele plant:
Taninnen – olie – oleanolic acid – linalool – b-pineen – resin – a-pineen – tirucallol – b-caryophylleen.
In het zaad/ de vrucht:
Plantease – aucubine – choline – vet – proteine – zetmeel.
Bron: Liber Herbarum II.
Werkzaamheid:
Aambeien – adstringerend – antimicrobisch – antiseptisch – artritis – blaasontsteking – bronchitis – carminatief – catarre – decongestief, aderen, lymfatisch systeem – diuretisch – expectorant – hoeststillend – insecticide, luizen, vlooien – ischias – jicht – pijnstillend – prostaat hyperplasie – reumatische aandoeningen – ringworm – rustgevend, zenuwgestel – scabiës – sinusitis – snijwonden – spasmolytisch – spataders – spierpijn – steenpuisten – stomachisch -uinebuisontsteking – verkoudheid – witte vloed – zenuwpijn.
Onderzoek 1985 Universiteit van Thessaloniki wijst uit dat mastiek tandplak met 41.5% kan verminderen. Universiteit van Athene 1998 geeft aan dat mastiek antibacteriële en antifungal eigenschappen heeft. De Universiteit van Cagliari in Italië heeft onderzoek gedaan naar de antifungal en antioxidant eigenschappen van de olie van bladenren, twijgjes enn bloemen van Pistacia lentiscus. Terpinenol en a-terpineol verhinderen de groei van Aspergillus flavus totaal. Ook werd een goede antioxidant werking aangetoond.
Onderzoek:
Mastic oil from Pistacia lentiscus var. chia inhibits growth and survival of Human K562 Leukemia cells and attenuates angiogenesis.
De olie, gebruikt als voedingssupplement is onderzocht op antimicrobische eigenschappen. Een van de componenten, perillylalcohol bevat tumor chemopreventieve, chemotherapeutische en antiangiogenetische eigenschappen. Ook is onderzocht of de mastiekolie tumor celgroei en angiogenesis onderdrukt. Uit dit onderzoek is gebleken dat de olie als natuurlijk voedingssupplement kanker preventief kan werken.
Bron IHOP. Information hyperlinked over proteins.
Onderzoek:
Detection and identification of simple phenolics in Pistacia lentiscus resin.
GC/MS analyse van de extractie door middle van de resin met methanol/water. Geïdentificeerd werden: tyrosol, p-hydroxy-benzoic, p-hydroxy-phenylacetic, vannili acid, gallic acid, trans-cinnamic acid. Verder triterpenoide dihydroabietic acid, oleanolic acid met de isomeer ursolic acid en hydroxy-ursenal.
Bron Journal of Liquid Chromatography and related
Technologies. Vol. 27 issue 2 2004 p. 289-300.
Chemical composition of the essential oils of the leaves and twigs of Pistacia lentiscus and Pistacia lentiscus var. chia.
Pistacia lentiscus:
Twijgolie: sabineen 23.2% – a-pineen 19.4% – germacreen D 14.1% – limonene 6.9% – b-phellandreen 6.5% – terpineen-4-ol 5.7% – b-caryophylleen 5.7%.
Bladolie: terpinen-4-ol 29.2% – b-caryophylleen 29.2% – p-cymeen 67.1%.
Pistacia lentiscus car. Chia:
Twijgolie: myrceen 27.4% – germacreen D 21.7% – b-caryophylleen 7.2%
Bladolie: germacren D 02.1% – myrceen 13.9% – b-caryophylleen 10.8% – terpinyl acetaat 4.8%
Bron: CAB abstracts Ege University Izmir, Turkey.
Contra indicatie:
met mate gebruiken, kan huidirritaties veroorzaken !!, en overgevoeligheid. Verder niet toxisch, niet irriterend. Niet voor kinderen en tijdens zwangerschap.
Wordt in de aromatherapie niet of nauwelijks toegepast.
Combinatie:
lavendel, mimosa en citrus- en bloemenoliën.
Toepassingen:
*bij steenpuisten
*bij blaasontsteking
*bij zenuwpijn
*bij verkoudheid.
Bron: Neerlands tuin. Pistacia lentiscus
Botanical.com A Modern Herbal by Mrs. M. Grieve.
Liber Herbarum II. Erik Gotfredsen. Pistacia lentiscus L.
JEOR. Chemical composition of the EDssential oil of Pistacia lentiscus L. may/june 2004 by
Vidrich, Veriano; Fusi, Piero; Graziano, Alessia; Silvestrini, Elisabetta, et al.
Arzneipflanzenlexikon Universität Greifswald. Thomas Schöpke. Pistacia lentiscus.
Wikipedia nl., eng., de. Mastic – Mastiek – Mastixstrauch.
Henriette’s Herbal Homepage. The dispesatory of the United States of America. By Joseph P. Remington, Horatio C. Wood and others 1918.
USDA Plants profile Pistacia lentiscus L.
CAB abstracts. Chemical composition of the essential oils of leaves and twigs of Pistacia
lentiscus and Pistacia lentiscus var. chia from Turkey, Ege University Izmir, Turkey, by
Demirci, B; Baser, K.H.C.; Akay, S; Kycak, B.
USDA GRIN Taxonomy for Plants Pistacia lentiscus L.
Journal of Liquid chromatography and related Technologies vol. 27 issue 2 2004 289-300.
by A.C. Kaliora; A. Mylona; A. Chiou; D.G. Ptesios; N.K. Andrikopoulos.
Bron IHOP. Information hyperlinked over proteins.
Aromatherapie für Pflege- und Heilberufe E. Zimmermann.
Plants for a future. Edible, medicinal and useful plants for a healthier world. Pistacia
lentiscus L.
Fptp: delange.org
nl.wikipedia.org
jeantosti.com
jardineria.pro
commons.wikimedia.org
en.wikipedia.org
Previous page: Pinus pinaster soland
Next page: Ammi visnaga