Attars
ATTARS:
Alleen al bij het woord Attar is het onmogelijk om voorbij te gaan aan het rijke culturele en spirituele leven van India vol legendes en sages, waaruit de verbondenheid, eerbied en respect, voor de omringende natuur tot uiting komt.
Er zijn drie essentiële oliën die tevens een individueel attar zijn ”sandelhout, amber en patchouli”.
Bepalend is de manier of techniek van productie.
Traditioneel in een “deg and bhapka” systeem, door hydrodestillatie geproduceerde destillatie van kruiden, wortels, resins, bloemen, enz. benoemen we als een attar.
Attars worden dikwijls vervaardigd van verschillende oliën. De destillateur is de “Dighaa”. Het verschil met andere destillatieprocessen is dat er bij het produceren van Attar geen aparte condenser wordt gebruikt.
Het verhaal en de geschiedenis van de ontwikkelingen van de parfum in India is zo oud als de mensheid zelf. Bloemen, kruiden, vruchten, zaden en resins werden geofferd aan de goden. Door ze te verbranden ontwikkelden veel resins, kruiden, enz. meer aroma’s en ook die werden geofferd.
Attar is een Perzisch woord dat geur betekent of essence. Het Arabische woord is Itr, en dat betekent: parfum. De grote fysicus Hakim Ibn Sena (Avicenna) was de eerste die een attar produceerde en voor medicinale doeleinden gebruikte. Historische bronnen vermelden dat de bloemen die voor de eerste attars gebruikt werden vooral waren: Roos, Bela, Jasmijn, Champa, Molesari, Tuberoos, Mirre (gom), Anbar en Khus. Deze geuren uit de Oriënt geven voldoening, passie, geluk en hebben een prettige langdurende nawerking, vooral op de psyche van de mens.
Bij attars worden individuele essentiële oliën gebruikt geschikt voor geuren zoals sandelhout, patchouli en amber. Het zijn blends van meerdere oliën, soms tot 30-40 soorten in één blend. Een attar is een parfum olie die wordt gemaakt van o.a. bloemen gedestilleerd in water onder lage druk en temperatuur. Sommige attars bevatten ook exotische houtsoorten, specerijen, wortels, kruiden en resins.
Kannauj, de parfum hoofdstad van India, in Uttar Pradesh, samen met de steden Jaunpur en Ghazipur zijn het centrum van de Attar industrie in India.
Kannauj aan de Ganges, werd gesticht door de keizer Harshavardhan in de zesde eeuw en was toen de hoofdstad van India. Ingrediënten sandelhout en de wortel van Khus (Vetiver) waren toen volop aanwezig. Andere kruiden en aromatische planten werden aangevoerd van de Himalaya en via de Bay of Bengal.
De parfum traditie van India gaat 5000 jaar terug. Perzische heersers droegen en gebruikten attars sinds die tijd. Bij opgravingen in Harappa en Mohenjadero zijn ronde koperen destillatie ketels gevonden met ongeveer dezelfde vormen als tegenwoordig. Gedurende de Gupta periode rond 700 was het gebruik van parfum, cosmetica, haarolie, oogschaduw en geparfumeerde crèmes al gebruikelijk. Kannauj ligt op de oever van de Ganges en met 4 andere rivieren in de nabijheid was de omgeving zeer geschikt voor de bloementeelt en de groei van Khus (vetiver).
Gedurende enkele weken wordt de stoom die de geurige olie bevat verzameld in een container met lichte sandelhout olie. De twee oliën vermengen zich met elkaar totdat de sandelhout olie volledig is verzadigd met de geur van de desbetreffende bloemen. Sandelhout heeft de eigenschap om andere geuren zeer gemakkelijk op te nemen ten koste van de eigen geur. Ook oxideert sandelhout slechts heel langzaam en is een goed preservatief. In de kunst van het parfumeren wordt sandelhout olie daarom gebruikt als een fixatief of basis. Hij vermengt zich met de moleculen van de geurige olie en zo kan de olie zich ontwikkelen tot een olie die beter is en langer zal bestaan dan de bloemenolie op zich, zonder de sandelhoutolie. Zoals een goede wijn moet rijpen, zo moet ook een attar tot rust komen en gedurende langere tijd rijpen. Er bestaan geen betere natuurlijke parfums, dan van een echte attar. Ze werden gebruikt door Koningshuizen, geofferd aan de goden, voordat commerciële handel ontstond. Ze zijn zeer geliefd bij moslims, aangezien ze geen alcohol bevatten. In de wintermaanden gebruiken ze amber, shamaama en heena en in de zomer jasmijn, kewda en gulab. Een van de duurste attars is Oud of Ood van de schors van een boom uit Assad, agarhout. Het meest in aanzien is de bloemenattar, van jasmijn, roos, lelie, gardenia dan volgen de kruidige attars, anjer, kruidnagel, kaneel, nootmuskaat gevolgd door de houtachtigen: vetiver, sandelhout, ceder. Sommige attars zijn een combinatie van hout, mos en kruiden met vanille of balsem. Ook is er nog een leer-tabak groep voor mannen, met de aroma’s leer, tabak, berkenteer. Andere mannelijke attars zijn van citrus, specerijen, lavendel, hout en varens.
Identificatie van de attars wordt gedaan door “naaks”of “neuzen”. Een goede neus kan 100 of meer ingrediënten detecteren van ruwe materialen uit de blend. Enige soorten zijn: Chameli, Gulab, Kewra (Pandanus odoratissimus), Motia Jasminum sambac) en Hina, een verzameling van bloemen en kruidig materiaal samen: saffron, ambergrijs, musk, agarhout en het duurt veertien dagen, een maand of langer om te produceren.
De attars worden gebruikt in pruimtabak, Pan massala en medicinaal tegen oorpijn, bijensteken en om het lichaam te koelen (Khus) en te verwarmen(Hina). Mitti of Gill attar: een co-destillatie van sandelhout met gebakken aarde van Kannauj, met een prettig aroma. Pan massala is een kauwproduct in India van de betelpalm. De bladeren en de noten worden gekauwd. Aangezien de smaak zeer bitter is wordt menthol, kardemom, suiker en de attar van roos of kewda toegevoegd om de smaak te verbeteren. Pan massala verfrist de adem en onderdrukt het hongergevoel.
De grootste Attar gebruikers zijn de autochtone bevolking van Arabië en India. Het is een deel van hun cultureel erfgoed
Tegenwoordig veel vervalst met synthetische stoffen aangezien de materialen schaars of onbetaalbaar worden. Christopher McMahon schat dat 85% van de aangeboden attars geheel of gedeelteijlk vervalst zijn met synthetische chemicaliën.
Een attar maken is een zeer intensief proces, waar talent, kennis, kunde en geduld voor nodig is. Een kleine hoeveelheid attar maken kan zo maar twee weken aan tijd alleen kosten. Destillatie van speciale, complexe attars kan 2 maanden tot verschillende jaren duren. Tussen de 25 of 250 pond bloemblaadjes worden verzameld in een vat met water (de deg), afgedekt met een deksel (sarpos) met een gat erin dat met een bamboo pijp (de chonga) werd verbonden met een koperen vergaarbak of ketel die sandelhout olie bevat (de bhapka). De bhapka ligt beneden het niveau van de deg en wordt gekoeld in een watertank of bak met water (de gachchi). De bamboo pijp wordt afgedekt met katoen en klei, onder het vat wordt een vuur gestookt en zogauw er stoom ontstaat, vloeit die door de bamboo pijp in het ontvangende sandelhout reservoir, die eveneens dienst doet als condenser. De bhapka staat lager dan het destillatievat, de deg. Het vuur moet constant op dezelfde temperatuur branden. Te heet, dan verbranden de bloemen en kan ook het vat druk opbouwen, waardoor het zegel van katoen en klei ontploft. De lage temperatuur en druk beschermen de fragile geurige olie beter dan de hoge temperatuur en druk die nodig zijn bij het destilleren van etherische olie.
Het ontvangende vat met sandelhoutolie staat in het water en wordt met de hand rondgedraaid om de oliën te mengen en ook om oververhitting tegen te gaan. Overdag houdt de meester destillateur (de Dighaa) beide vaten in de gaten, luisterend naar de geluiden in de vaten, kijkend, voelend met de handen hoe de temperatuur zich ontwikkeld enz. Als het nodig is wordt de temperatuur van beide vaten naar beneden gebracht met natte handdoeken. Op het einde van de dag, wordt de destillatie stilgezet. ’s Nachts als de olie afkoelt, wordt het water gescheiden van de olie.
’s Morgens wordt het water afgegoten via een kraantje in de bhabka en teruggedaan in het bloemenvat. Verse bloemblaadjes worden toegevoegd en het proces begint opnieuw en zal vijftien tot twintig dagen herhaald worden totdat de sandelhoutolie volledig is verzadigd met de geurige olie van de bloemen. Als de beoogde concentratie van de parfum is bereikt wordt de attar in leren flessen gegoten om de attar te laten bezinken en om overtollig vocht te laten verdwijnen door het principe van osmose. Het vocht absorbeert door het leren membraam en een heldere vloeistof blijft achter.
Door de Attar industrie is Kannauj de grootste afnemer van sandelhout in de wereld. De laatste tien jaar is de prijs van sandelhout olie gestegen tot 1500 $ per kilo in India en de prijzen verdubbelen jaarlijks. Veel eenvoudige maar bekwame destillateurs hebben hun zaak moeten sluiten. Anderen zijn overgegaan op petroleum paraffines in plaats van sandelhout en synthetische chemicaliën in plaats van echte bloemen.
Traditionele attar makers reisden door India, de seizoenen van de bloemen volgend, en maakten ter plaatse hun attars. Ook nu, omdat de logistiek in India slecht is en de geoogste bloemen niet snel vervoerd kunnen worden, trekken er nog enkele traditionele attar makers rond in India. Hun uitrusting heeft weinig verandering ondergaan in de laatste 5000 jaar.
Van de meeste planten, bloemen, wortels, resins, enz. worden in India een concrète, absolute, hydrolaat, attar en etherische olie geproduceerd.
Er kunnen kwalitatief hoogwaardige absolutes in het Westen worden geproduceerd, met hoogwaardige pure alcohol, pure hexaan (voedselkwaliteit) en pure oplosmiddelen. In India ligt dat anders. Oplosmiddelen en alcohol zullen eerst moeten worden gezuiverd. De gemaakte concrète (na verwijdering van het grootste deel van de oplosmiddelen) en de overblijvende aromatische was moet gewassen worden in hoogwaardige gegradeerde alcohol. In India wordt veel suikerriet alcohol gebruikt, die zonder speciale zuivering niet dezelfde vlekkeloze kwaliteit heeft als die van de Westerse materialen. De Company Nishant Aromas North of Bombay werkt met moderne apparatuur en zuivere materialen waardoor deze problemen worden opgelost en zo zijn monenteel op de markt, geproduceerd met pure oplosmiddelen en alcohol: Bakul, Sontaka/White Ginger Lily (Hedychium coranarium), Sona Champaka/Golden Chapa Michelia champaca), Din ka Raja/Gardenia (Gardenia jasminoides) en Lotus (Nelubo nucifera).
Een andere techniek met voortreffelijke resultaten is extractie met CO2 van het met hexaan geprepareerde concrète. Het voordeel van deze techniek is, dat de goedkopere extractie units kunnen worden gebruikt in gebieden met veel verse bloemen. De concrète gaat dan naar de CO2 centrale waar de bloemige extracten kunnen worden afgewerkt. Deze afwerking verwijdert de hexaan sporen, irriterende oplosmiddelen, alcohol oplosbare wassen, pigmenten en andere materialen uit het absolute. Een absolute is geen pure essence, aangezien hoogwaardige gegradeerde alcohol wassen oplost en andere materialen die niet tot het aromatische profiel van een plant behoren. Deze niet geurige materialen kunnen, afhankelijk van het ruwe materiaal wel 35% van het absolute bevatten. Dit houdt in dat het pure extract duurder is dan het absolute, maar dan ook meer geconcentreerd is en gebruikt kan worden met grotere verdunningen. De essence van het concrète geëxtraheerd door CO2 wordt opgelost in pure sandelhout olie om een etherische bloemenparfum te vervaardigen van de allerhoogste kwaliteit. Deze evaluatie van de extractiemethoden is belangrijk indien een attar medicinaal wordt toegepast, zoals in de Ayurveda en niet alleen voor de geur. Het CO2 extract draagt bij aan het behouden van de natuurlijke balans van bestaande medicinale, genezende eigenschappen van de plant die het in zijn/haar natuurlijke samenstelling heeft, alleen is het in het CO2 extract hoger geconcentreerd.
De handel in attars zit de laatste jaren in de lift, mede door het stijgende aantal moskeeën. Niet alleen als parfum gebruikt, maar het is ook “sunnat” (volgens de regels) om attars te gebruiken. De verkoop van goedkope attars loopt het beste op vrijdag voor het bezoek aan de moskee. De Arabische parfums herinneren aan een roemrijk verleden. Tijdens het grote rijk van de Kaliefs van Bagdad bloeiden de wetenschap, mathematische en technische ontwikkelingen en de parfumhandel. De Kaliefs waren dol op parfum en lieten geuren ontwerpen voor de moskeeën en andere gebouwen. Wetenschappers zoals al Kindi 800 – Rhazes 865 en Avicenna 980 schreven boeken over parfums en destilleren. Eeuwenlang waren Arabieren de beste parfumeurs, beter dan de Fransen.
De volgende Attars staan op de volgende pagina’s beschreven:
Santalum album als fixatieve basis –
Attar: Bakul – Sona Champa – Genda – Gulab – Gulhina – Keora – Khus – Mitti – Motia – Parijat – Saffron en White Lotus.
©®Copyright en registratie notaris. André Gielen 2001 – 2008
Previous page: Aromatherapie
Next page: Hydrosols