Cedrus atlantica
CEDRUS ATLANTICA (Endl.) Manetti ex Carrière, 1867 – CEDER / ATLASCEDERHOUT
Synoniem: Cedrus libani var. atlantica (Endl.) Hook. F., 1862
Cedrus libani subs. Atlantica (Endl.) Batt. & Trab., 1905
Cedrus libani var. atlantica
Familie: pinaceae. Gebruikt deel: hout. Marokko en Algerije.
De ceder is een groenblijvende naaldboom, conifeer. Stoomdestillatie uit het hout, snippers, stronken en zaagsel. Er wordt ook een absolue en concrète geproduceerd. De olie is geel, oranje of amberkleurig, kamferachtig en zoet houtig, balsemiek van geur. Opbrengst 3%, 30 kg hout voor 1 liter essence. Basisnoot in de parfumerie. Het hout is hard, roodachtig en zeer aromatisch.
Deze tot 30-50 meter hoog wordende boom komt voor in het Atlasgebergte in Marokko, Algerije en ook naaste familie in Libanon (Cedrus libani) en kan van 900 tot 2000 jaar oud worden. In ideale omstandigheden kan hij een hoogte bereiken van 100 meter en een omvang van 40 meter. In Algerije groeit hij samen met de Abies numidica.
De naam is afgeleid van het Arabische kedron of kedra hetgeen macht betekent.
De Egyptenaren gebruikten reeds extracten en maceraten bij het balsemen, cosmetica en parfum
Hij groeit het liefst op een hoogte van 1500-2200 meter. De boom heeft een donkergrijze schors en groene naalden. De Atlantica glauca heeft blauwachtige naalden en een grijze tot zilverachtige schors. Dit is de meest populaire boom, de groene vorm komt niet zo veel voor. Hij is een snelle groeier, maar heeft dan wel veel zon nodig en relatief weinig water. De boom houdt van vochtige grond, liefst diep en is tolerant ten opzichte van droge zanderige bodems. Eenmaal geworteld is hij moeilijk te verplaatsen, meestal lukt dat niet meer. Hij moet beschermd worden tegen sterke valwinden. Tijdens strenge winters met koude winden hebben ze last van beschadiging en verwonding van de naalden, wat zich meestal wel weer hersteld. Het is een slanke boom, als ze jong zijn, breed en kegelvormig, pyramidaal, met de jaren wordt hij ronder van vorm. Zeer oude exemplaren hebben een afgeplatte kruin. De takken liggen boven elkaar, groeien eerst rechtop en dan buigen ze langzaam naar beneden. De buitenste twijgen wijzen naar beneden. Als hij 15 jaar oud is bloeit hij met eivormige naar boven wijzende appels.
De bast is de eerste 20-30 jaar glad en grijs en krijgt daarna dikke ronde of vierkante ribbels en wordt dan bruingrijs. Hij heeft tweevormige scheuten: de lange scheuten worden de takken en de korte scheuten dragen de altijd groene naaldachtige bladeren. Ze zijn 1-6 cm lang, afzonderlijk geplaatst in open spiralen.
Op de bladeren zit een wittige waslaag, die bescherming geeft tegen uitdrogen. De kleur kan daarom variëren van licht heldergroen, zeegroen tot donkergroen.
De mannelijke bloemen zijn er in midden september, rosegeel, 4 cm gekromd. De vrouwelijke bloemen 1 cm rond, helder frisgroen tot eind september.
Hij heeft flinke tonvormige kegels of appels, 5-12 cm lang met daarin gevleugelde zaden, die 10-15 cm lang zijn met een vleugeltje van 2-3 cm. Het eerste jaar heeft de kegel bleekgroene schubben met lila toppen; later worden ze dof paarskleurig tot bruinpaars als ze rijp zijn. De zaden bevatten een paar harszakjes met een bittere smaak, waarschijnlijk om de vraat van eekhoorns tegen te gaan. Het rijpen van de kegel duurt twee jaar, bestuiving is in september-oktober en de zaden zijn na een jaar rijp. Vermeerdering door zaad en cultivars worden geënt. De cultivars komen meer voor dan de echte soort.
Enige cultivars van de Cedrus atlantica zijn: de Glauca: de blauwe atlasceder. De Argentea met blauw zilverige naalden. De Aurea en de Aurea Robusta met geelachtige naalden, die echter zeldzaam is. De Glauca Pendula, een treurvorm, met blauwe naalden, die moet worden gesnoeid en in de vorm gezet als hij jong is. Fastigiata: blauw groene naalden, rechte opgaande boom, in kolomvorm.
Het is een ornamentale boom, die solitair kan worden geplant, in lanen en parken. Hij heeft zijn eigen ruimte nodig om zich goed te kunnen ontwikkelen. Het is een dure boom en soms zeldzaam aan te komen.
Gebruik: in parfums, wierook ( zoete geur), insecticide tegen motten en houtworm, veel in gebruiksvoorwerpen: meubels, kleerhangers (motten), schoenenspanners, fineer, potloden, sigarenkistjes. Als je de geur na een tijd wilt vernieuwen, moet je het hout weer aansnijden. Houtsnijden en houtscheepsbouw. Wegens het hoge percentage olie in het hout is het hout voor lange tijd (50-60 jaar) resistent tegen insecten en plantaardige schadelijke micro-organismen. Ook is het hout goed te splijten en te verwerken.
Medische toepassingen: bactericide – sedatief – anti-histamine werking – goed voor luchtwegen – urinewegen – congestie van lymfenvocht – enz.
Werkzame bestanddelen: Atlas ceder: 50% sesquiterpenen: cadineen, cedreen, caryophylleen, himachaleen. 30% sesquiterpenolen: cedrol, cedrenol, atlantol, 20% sesquiterpenones: alpha- en beta atlanton 20%, steroïden (vetachtige stoffen), diverse terpeenkoolwaterstoffen, a-himachaleen 16.5%, b-himachaleen 46%, gamma-himachaleen 9.9%, calacoreen 0.7%
Over het algemeen zijn de hoofdbestanddelen van Atlasceder olie: 80% sesquiterpenen – 5% sesquiterpenonen – sesquiterpenolen en oxiden.
Ter vergelijk: stoomdestillatie van naalden en takken David Stewart p. 517.
Ketonen 40-55%. Kamfer 40-50% – piperiton 1-5%.
Oxiden 26-38%. 1,8-cineol 25-35% – linaloloxide 1-3%.
Phenolische ethers 1-18%. Safrol 1-18%.
Dterpenen 1-4%. A-camphoreen 1-2% – b-camphoreen 0-1% – hishoreen 0-1%.
Sesquiterpenen 0-2%. Chamazuleen 0.2%.
Ter vergelijk: olie bestanddelen Shirley and Len Price p.395.
Hydrocarbons: sesquiterpenen 50% – cedreen
Alcohols: sesquiterpenols 30% – atabtol – a-caryophylleen alcohol – epi-b-cubenol.
Ketonen: sesquiterpenonen 20% – a-atlantopn – y-atlanton – en a-ionon.
Andere: epoxy-b-himachaleen en de epimeer deodaron.
Combinaties:
Is goed te mengen met: roos, jasmijn, bergamot, neroli, jeneverbes, lavendel.
Verder goed te combineren met: boronia, cassia, cipres, citroen, costus, jasmijn, kalmoes, labdanum, mimosa, sinaasappel, eucalyptus, geranium en rozenhout, rozemarijn, verveine, vetiver, wierook, ylang ylang.
Specifieke werking:
Acné – aderherstellend++ – adstringent – afrodisiacum – antihistamine werking – antiseborrisch – antiseptisch (urinewegen, huid en longen) – angst – artritis – arterosclerose++, ader regenerator – blaasontsteking – bronchitis++ – catarre – cellulitis+++ – cicatrissant, wonden, huidproblemen – congestie, luchtwegen – dermatitis – diuretisch – eczeem – expectorant – fungicide – gonorroe – haarverzorgend, haaruitval – harmoniserend – hooikoorts – haargroei – hoofdhuidaandoeningen, samen met cade – hoesten – huiduitslag – huidverzorging, vette huid – insecticide, motten – luchtwegen, ontsmettend – lipolytisch, cellulitis – lymfecirculatiestoornissen++ – lymfetonicum++, circulatieproblemen, cellulitis – mucolyticum – nervositeit – oedeem – pruritis, samen met bergamot – reuma – roos – schimmelinfectie – sedatief – slapeloosheid – slijmvliesontsteking – spanning/stress – stimulans, bloedsomloop, hoofdhuidproblemen – striae – tonisch, lymfe – tuberculose – uitputting – urinewegen, ontsmettend – verkoudheid – vermoeidheid – vetoplossend+++ – witte vloed – wondhelend – zenuwversterkend – zweren.
Werking op de urinewegen en de luchtwegen, gaat verstoppingen tegen, inhaleren en verdampen. Een versterkende olie voor de nieren. Bij verdamping werkt de cederolie goed bij luchtweginfecties, chronische bronchitis, verkoudheid, griep. De olie doodt veel schimmels en bacteriën in de lucht. Ceder is een sterk aardende olie. Kalmeert en verdiept de ademhaling o.a. bij stress situaties.
De Marokkaanse olie Cedrus atlantica geeft bij 5% oplossing geen irritatie en sensitisering bij de mens (Opdyke 1976g). 
Inwendig:
longaandoeningen, haarverzorging (uitval, dof haar), vermoeidheid, herstel na ziekte: 3 maal daags 2 druppels na de maaltijd.
Contra indicatie:
ceder niet innemen tijdens zwangerschap, niet voor kinderen en niet puur op de huid gebruiken. Min of meer abortief. Alle ceder oliën bevatten ketonen, dus zijn in te hoge dosering, of te lange tijd ingenomen, beschadigend voor het zenuwgestel en kunnen ook andere vergiftigingsverschijnselen geven. Het is beter de olie te verdampen. In hoge doses kan de olie misselijkheid en/of hoofdpijn veroorzaken.
Niet gebruiken bij baby’s, kinderen, zwangere, neurotoxisch, abortief. Bij hoge doses kan de huid worden geïrriteerd. Opletten met de aankoop van deze olie, want er worden er veel verkocht van de Cupressaceae familie onder de naam Cederolie.
Geestelijke werking:
Atlas ceder werkt verwarmend en troostend in moeilijke tijden en levensomstandigheden; stabiliseert krachten die uit hun evenwicht dreigen te raken. Agressie, angst en ergernis verminderend. Harmoniserend. Geeft kracht, waardigheid en moed. Bescherming voor extra gevoelige mensen.
Werd vroeger als wierook gebruikt in Egypte en Tibet. Versterkt het spirituele leven en haalt de banden met het goddelijke aan. Ceder helpt ook een gevoel van evenwichtigheid en een gevoel dat wij ons eigen leven beheersen, te ontwikkelen en te handhaven. De olie is op het subtiele vlak oplossend. De Tibetaanse boeddhisten gebruiken de olie om meditatie te ondersteunen
Ceder heeft een verzachtende en zuiverende werking op de gezinssfeer. De geur trekt liefde en gezelligheid aan. Aandacht en begrip voor elkaar worden hierdoor gestimuleerd. Wordt vaak gebruikt als afrodisiacum bij depressiviteit en angst.
Concluderend is de atlasceder: helend – zuiverend – heilig – beschermend – is kracht en geeft kracht – onsterfelijkheid – duurzaam – vastberaden – eenling/solist – vertrouwen, geeft vertrouwen en zelfbewustzijn.
Toepassingen:
*Cederolie wordt ook in de veeartsenij toegepast, bij honden en paarden. Massage en verdampoen bij onrustige en bange dieren. Faalangst opheffen, zelfvertrouwen geven, bijvoorbeeld voor paarden bij springen.
*bij huidaandoeningen, huiduitslag: 3-5 dr. ceder oplossen in een glas gekookt water en hiermee de huid licht deppen.
*bij eczeem: 8 dr. ceder mengen met 20 ml. tarwekiem olie en met dit mengsel 3-4 maal per dag de aangetaste plekken insmeren.
*bij vet haar en roos: voeg 10 dr. ceder (of 5 ceder en 5 jeneverbes) toe aan een neutrale shampoo en was hiermee het haar minimaal 1 maal per week.
Voor massage van de hoofdhuid 1-2 % in plantaardige olie of alcohol.
*bij hoest en verkoudheid, slijmoplossend, voeg 1-2 dr. ceder toe aan een schaal heet water en damp hiermee naar behoefte.
*verdampen: 10 dr. ceder, 5 dr. geranium en 5 dr. citroen in de aromalamp brengen je terug bij jezelf als emoties wat teveel worden.
*bij bronchitis: inhaleren of verstuiven, samen met bijvoorbeeld citroen, salie of hysop.
Bron: Julia Lawless de gezondheidsgids aromatherapie.
Wikpedia nl., de., eng.
David Stewart The Chemistry of Essential oils made simple p.516.
Aromatherapy for Health Professionals by Shirley and Len Price p. 395.
hort.uconn.edu/plants/c/cedat. Cedrus atlantica. Pinaceae
Foto: baumkunde.de boom, twijgje, appel.
Wikipedia de.
bomengids.nl Atlas ceder, 2x.
Commons.Wikimedia.org Cedrus atlantica
Previous page: Cinnamomum zeylanicum
Next page: Nepata cataria