Citrus medica
CITRUS MEDICA L. – CEDERAPPEL/MUSKUSCITROENBOOM/ SUKADEBOOM/BOEDDHA’S HAND.
Synoniem: Citrus medica L. var. cedrata Risso –
Citrus medica L. var. medica –
Citrus aurantium L. var. medica Wight & Arnott –
Citrus crassa Hasskarl.
Etherische olie uit de schil. Stoomdestillatie opbrengst 0.34%. Olie opbrengst van hexaan extractie 0.22%. Hoofdbestanddeel limoneen. Er wordt ook een olie geproduceerd van de bladeren. Hierin is limoneen eveneens een hoofdbestanddeel, verder zijn er opmerkelijke verschillen met de schilolie. De olie wordt gebruikt in de voedingsmiddelenindustrie, parfumindustrie en als insecticide tegen motten en insecten en persoonlijk voor het parfumeren van kamers, kleding en persoonlijke zaken. In sommige van de Zuid Pacific Islands wordt Cedrat petitgrain olie gedestilleerd van de bladeren en twijgen van de Citron bomen voor de Franse parfumindustrie. Ook de bloemen worden gedestilleerd voor de parfumindustrie.
Oorspronkelijk uit Zuidoost Azië, wordt ze tegenwoordig overwegend geteeld in Sicilië, Marokko, Creta, Corsica, Puerto Rico. Hij groeit in subtropische en semitropische gebieden over de gehele wereld. Commercieel heeft de vrucht niet veel waarde. In Zuidoost Azië speelt de vrucht meer een culturele- dan een commerciële rol en dit zal niet gauw veranderen.
De naam komt uit het Grieks: cedros, hetgeen ceder betekent. In het Frans cedrat. De etherische olie ruikt naar ceder. Voor de Grieken al bekend in China, tenminste de variant: Boeddha’s Hand.
Waar de citron/cederappel vandaan komt weet men niet, maar er zijn zaden gevonden bij opgravingen in Mesopotamië zo’n 4000 jaar voor Christus. Men denkt dat de legers van Alexander de Grote zo’n 300 voor Christus de citron naar het Middellandse zeegebied hebben gebracht. Op een Joods muntstuk, geslagen in 136 voor Christus is de citron afgebeeld. In het jaar 301 werd de cederappel in Rome op de markt verkocht. Er zijn wilde bomen gevonden in Chittagong, Sitakund Hill, Khasi en Garo hills van Noord India. Dioscorides noemde de citron in de eerste eeuw van de jaartelling en Plinius noemde hem Malus medica, malus Assyria en citrus in het jaar 177. De vrucht werd geïmporteerd naar Griekenland vanuit Perzië, nu Iran. Griekse kolonisten begonnen de teelt in Palestina 200 voor Christus. De boom werd succesvol geïntroduceerd in de derde eeuw in Italië. De Barbaren verwoestten de meeste bomen in Italië, behalve in Sardinië en op Sicilië. Rond het jaar 1003 was de citron gecultiveerd in Salerno en dat gebied leverde de vrucht (toen poma cedrina) aan de Joden in Italië, Frankrijk en Duitsland voor het Loofhuttenfeest. Mozes had hiervoor de appel van de ceder uitgekozen en toen die in ongenade viel werd die vervangen door de citron en de Palestijnse Grieken noemden hem kedromelon of cedar appel. Kedros werd cedrus in het Latijn en dit evolueerde in citrus en succesievelijk in citron.
Waarschijnlijk brachten de Spanjaarden de citron met andere citrusvruchten naar St. Augustine in Florida, hoewel het daar alleen zou kunnen hebben overleven in kassen. In 1640 werd de boom geïntroduceerd in Puerto Rico. Commerciële teelt begint in 1880 in Californië. In 1913 vroren bijna alle bomen dood en het citron project was van de baan.
Het was de eerste citrusvrucht die de Romeinen kenden, evenals de Grieken en de Persen. Theophrastus schreef reeds over de Perzische appel. De oude naam voor de Persen was Meden en waarschijnlijk komt daar de Duitse naam: “Medischer Apfel” vandaan. In Joodse feesten wordt de ethrog gebruikt, met de Duitse naam: “Judenapfel”. Vruchtvlees en schil zijn bitter en het is de onbetwiste keuze voor het zeven dagen durende Joodse Loofhuttenfeest. De ethrog is de “Pri etz Hadar”, de vrucht van de boom der lieflijkheid of, vrucht van een prachtige boom.
Vermeerdering vindt traditioneel plaats door zaad en stekken. Deze soort heeft een eigen naam: Citrus limonimedica of Citrus medica var. Ethrog. De Ethrog wordt na het plukken meteen verpakt in hennepdoek, om de kwaliteit te bewaren. De citrons voor lokaal gebruik worden geïnspecteerd door Rabbi’s en die voor de export door agenten van het Ministerie van Landbouw.
Plinius geeft in zijn Natural History een beschrijving van de boom. In die tijd werd de vrucht niet vers gegeten, maar de intense geur werd gebruikt in kleren tegen insecten en in de tweede eeuw werd ermee gekookt. Volgens Plinius heeft men getracht om de plant in potten te kweken voor medische toepassingen, maar dat was geen succes.
Een drie meter hoge struikachtige boom met sterke doornen. De stam is licht grijs en het hout tamelijk zacht. De vrucht is groen als hij jong is en geel tot 30 cm lang, als hij na drie maanden rijp is en kan wel 4 kg zwaar worden, heeft een ronde cilinderachtige vorm en wordt omschreven als citroenachtig. De vrucht is verdeeld in vingerachtige secties. De schil is dik, niet glad, maar ruw. De vrucht is erg aromatisch en wordt in China en Japan gebruikt om kamers en kleding te parfumeren. Het vruchtvlees is geelgroen, de hoeveelheid erg klein met weinig sap en het heeft een bitter zuur aroma. De boom bloeit en geeft voortdurend vruchten, zodat van een duidelijke oogsttijd geen sprake is, alhoewel de lentebloei voor de grootste oogst zorgt. De bladeren zijn groot, elliptisch tot eivormig en de bladrand is licht gezaagd. De bloemen zijn groot en wit. De schil is dik en wrattig, de partjes zijn sappig zuur. De vrucht is oneetbaar, omdat er weinig vruchtvlees en sap is. Men kan een prima marmelade produceren met een unieke smaak en geur. De schil kan versuikerd worden. In de westerse keuken gebruikt men de schil bij het koken. Het inwendige vruchtvlees van de vingers kan worden gebruikt in salades of over de vis gesneden worden.Bij vermeerdering door zaad geven ze na 3-8 jaar pas vruchten. Stekken kunnen het eerste jaar reeds bloeien. Veredelde bomen geven reeds na drie jaar vruchten en soms nog eerder. De plant moet warmte hebben en een hoge luchtvochtigheid; de plant is erg gevoelig voor kou en wind. Hoge temperaturen geven grote, zware en kwalitatief goede vruchten. De bodem moet humusrijk en goed gedraineerd zijn, kalk is niet zo’n groot probleem, zout in de grond wel. Ph tussen 6 – 7.5 en beneden de 1300 meter qua hoogte. De boom kan niet tegen voortdurende vochtige grond, maar heeft behoefte aan droogte perioden. Als de vruchten de grond raken kunnen ze worden beschadigd en daarom moeten de bomen worden gesnoeid of takken moeten worden opgebonden. De boom is gevoelig voor vorst, intense hitte en intense droogte en heeft het liefste gemiddelde klimatologische omstandigheden. De cyclus verloopt als volgt: hij geeft vruchten bij drie jaar oud, bereikt de maximum capaciteit bij 15 jaar en sterft ongeveer op 25-jarige leeftijd. Een volwassen boom kan 40 kg fruit leveren per jaar.
De Citron cultivars heb je in twee soorten: zuur en niet zuur. De zure cultivars zijn Diamant in Italië en Ethrog. De bloemknoppen en takken zijn paarsachtig als ze jong zijn en de pulp zuur. De niet zure cultivars hebben we op Corsica, de zogeheten Corsican, en in Californië. In China, Japan, Indo-China en India is de Citrus medicar var. sarcodactylis Swingle overal gecultiveerd. Het is de vinger Citron of Boeddha’s Hand, die is verdeeld in vingerachtige secties met heel weinig vruchtvlees. De vrucht wordt gewaardeerd voor het aroma en om zijn uiterlijk.
Gebruikt in medicinale toepassingen en rituele toepassingen in Boeddhistische en Joodse ceremonies. Voor religieuze Joden is het belangrijk dat de vrucht kosjer is, dus niet geteeld in combinatie met citroen, maar alleen de cederappel. De vrucht kan worden geofferd in Boeddhistische tempels. Men heeft dan het liefste dat de vingers lijken op een gesloten hand in plaats van op een geopende hand. Een gesloten hand symboliseert een gebed. De oorsprong van Boeddha’s Hand wordt gezocht in Noordoost India en wordt geacht de eerst citrusvrucht in Europa te zijn, aangevoerd door de Grieken en Romeinen vanuit Azië.
De etherische olie wordt medicinaal gebruikt, bevordert de galstroom en als insecticide tegen motten en insecten. In de keuken wordt de schil gebruikt in koek, brood en pudding. Hij wordt gemengd met rozijnen. In de handel is de schil het belangrijkste deel van de vrucht.
In China wordt de vrucht geroemd om zijn aroma. De gedroogde vruchten worden bij kleren opgeborgen tegen de motten. In Zuid China wordt het sap gebruikt om fijn linnen te wassen. In India worden de takken van de Citron gebruikt als wandelstokken. Het hout is wit, tamelijk hard en zwaar en fijn van structuur en ook wordt het gebruikt om gereedschappen van te maken.
Voor de productie van versuikerde vruchten wordt het fruit groen geplukt als het zo’n 15 cm lang is en 7-10 cm breed. Ze worden middendoor gesneden en fermenteren een maand lang in vaten pekel of zeewater. Daarna worden ze gewassen en weer in de pekel gezet met 4-5% sodium chloride. Na gedeeltelijke ontzilting en koken om de schil zacht te maken gaat het in een sterke suiker oplossing. De versuikerde schil wordt in de zon gedroogd of in kannen bewaard. Het versuikeren vindt vooral plaats in Engeland, Frankrijk en de Verenigde Staten en de schil wordt enorm veel gebruikt in de voedingsmiddelenindustrie, cake, snoep, pudding, enz.
Hoofdbestanddelen in de schilolie: d-limoneen 68% – geranial 9% – neral 5.4% – nerol 2.7% – b-ocimeen 2.5% – (+)-carvon.
Schilolie: Citrus medica L. var. sacrodactylis swingle:
Limoneen 47% – y-terpineen 32% – a-pineen 2.9% – b-pineen 2.7% – geranial 2.5% – myrceen 1.7% – neral 1.6% – terpinoleen 1.4% – y-thujeen 1.3%. b-ionon is verantwoordelijk voor de osmanthus-achtige geur van het fruit.
Verder onderzoek van 5 schiloliën en 5 bladoliën gaf drie chemotypen bij de schilolie: limoneen – limoneen/yterpineen – limoneen/geranial/neral en de bladolie gaf te zien een samenstelling van limoneen/geranial/neral type. Deze variant wordt gebruikt in Boeddhistische rituelen en een geliefde soort in Centraal China.
Werkzame bestanddelen in de hele plant:
Dipenteen – D-limoneen – geranylacetaat- nordentatin – xanthyletin – arsenicum – calcium – citral – phellandreen – hesperidine – ijzer – kalium – koper – linalylacetaat – magnesium – mangaan – natrium – zink.
Werkzaamheid:
Olie: parfum – voedingsindustrie – insecticide – parfumindustrie.
De hele boom wordt gebruikt in medische traditionele preparaten: de bladeren, twijgen, bloemen, vrucht, zaad, ter bestrijding van: astma – artritis – hoofdpijn – maagpijn – parasieten – psychologische stoornissen. De schilolie is antibiotisch.
In China worden aftreksels van de wortel gebruikt bij de behandeling van ademhalingsproblemen en rugpijn. Vroeger in de volksgeneeskunde werd de ethrog gebruikt tegen zeeziekte, ingewands problemen. Citron sap met wijn werd beschouwd als tegengif tegen vergiftigingen. In India werd de schil gegeten tegen dysentrie en halitosis. Het sap werd beschouwd als sedatief. De versuikerde schil wordt in China verkocht als stomachisch, stimulerend, expectorant en tonisch. Ook de bloemen worden medicinaal gebruikt. In Maleisië wordt een decoctie van het fruit gegeven om duivels uit te drijven. Een aftreksel van de twijgen zou de eetlust bevorderen, maagpijn genezen, anthelmintisch en antispasmodisch zijn. In Panama is de gemalen vrucht met andere ingrediënten een antidoot voor vergif. In West tropisch Afrika wordt de citron gebruikt tegen reuma.
Contraindicatie: niet bekend
Bron: Liberherbarum II Erik Gotfredsen.
Wikipedia de., eng.
Flavour and Fragance journal. Volume 5 Issue 1 p. 33-37.april 2006
Journal of essential oil research nov./dec 2004.
Daten-Blatt Zitronatzitrone. Citrus medica L.
Journal of integrative plant biology. (Acta botanica sinica) Beijing.
Citron Citrus medica Linn. Morton J. 1987 Miami.
In the arboretum today by Alfredo Chiri. Citron x Citron medica – sarcodactylis –
Rutaceae.
Agroforestry Tree Database. Citrus Medica L.
botgarden.uni-tuebingen.de. Citrus medica L.
Foto: logees.com
potamitan.info
lapshin.org
desert-tropicals.com
leserre.it
species wikimedia.org
tradewindsfruit.com
davesgarden.com
museo-vela.ch
Previous page: Cinnamomum aromaticum
Next page: Verbena officinalis