Gielen Aroma

Liquidambar orientalis

LIQUIDAMBAR ORIËNTALIS Mill. –  AMBERBOOM/ STYRAX/ LEVANT STORAX/ STYRAX BENZOIN/ORIENTAL SWEET GUM.

Synoniemen: Liquidambar imberbe Aiton.

Het in de handel het meest voorkomende is de “Liquid styrax” , een halfvaste massa, donker zwartgroen van kleur, een geur gelijkend op Perubalsem met de samenstelling: volatiele olie, resin, cinnamic en benzoic acid, storesine met vrije en cinnamic esters. Cinnamic acid 6-12%; styracine (cinnamaat of cinnamyl); een vloeibare hydrocarbon styrol of cinnameen met de storax geur en smaak en vanilline; verder 1% as. Oplosbaar in pure alcohol. Geclassificeerd als balsem. Tinctuur wordt veel gebruikt in bittere pillen voor de smaak.
Het heeft eigenschappen gemeen met benzoë. Wordt gebruikt tegen luchtwegaandoeningen in samengesteld benzoïnetinctuur.

Inheems in West Azië, in Turkije tot 1000 meter, ook in Griekenland, Rhodos.
Al vanaf de 12e eeuw goed gedocumenteerd door Arabische wetenschappers.
Ideale hoogte van 400-600 meter; jaarlijkse regenval 1000-1200 mm.; jaarlijkse gemiddelde temperatuur 18°C. Ze kunnen groeien op hellingen, in valleien, in droge grond, maar ideaal is in rijke, diepe, vochtige grond, in veengrond, rivieroevers en kustgebieden.
Het is een bladverliezende boom, een trage groeier tot 30 meter hoog, met een paarsachtige grijze bast, bladen in vijf drielobbige delen en witte bloemen. In gunstige omstandigheden kan het een ornamentale boom worden tot 30 meter en een omvang van 1 tot 1,5 meter. Hij heeft een fraai gevormd diep ingesneden blad dat lijkt op dat van de esdoorn. De bladeren zijn heldergroen, glad, geaderd aan de onderkant, glanzend bovenop en lichter van kleur aan de onderkant. Hij bloeit in mei en de zaden rijpen van oktober tot november. De bloemen zijn eenhuizig, of mannelijk of vrouwelijk en beide seksen komen op dezelfde plant voor. Ze worden bestoven door bijen. Groeit in de halfschaduw of volle zon. De herfstkleuren zijn prachtig, goudgeel of diep rood tot purperachtig. In het voorjaar bloeit de boom met kleine witte bloempjes. De vruchtjes, die in het najaar verschijnen als de boom op leeftijd is, hangen in sierlijke slierten aan de grillig gevormde takken. De zaden worden door de wind verspreid. De aanvankelijk gladde, paarsachtige grijze bast van takken en stam is bij de oudere bomen met kurklijsten bezet. Vermeerdering door zaad. Ontkiemen gaat soms moeilijk.
Het is een waardevolle boom, als sierboom, brandhout, balsem, etherische olie (export en inkomsten voor de plaatselijke bevolking), voor gebruik in medicijnen, chemische industrie (ruw materiaal voor cinnamylalcohol en acid), cosmetische- en parfumindustrie.

In Turkije zijn er twee soorten: een olieproducerende boom en een die geen olie produceert. De balsem (olieproducerende) boom is kleiner met grotere bladeren en de schors heeft grote schubben. De andere heeft een rechte stam, kleinere takken en -schubben. Bomen die tot 400 meter groeien zijn “plain sweet gums” en die hoger groeien “mountain sweet gums”.

Styrax of storax is de welriekende hars van de amberboom. Het is een dik vloeibare substantie die bestaat uit harsen en etherische oliën en wordt gewonnen uit het hout van de Liquidambar oriëntalis. Inheems zijn er hele wouden in Turkije, in Bodrum, Milas en Marmaris, in Syrië en Iran. Via de Middellandse Zee bereikt de amberboom in de 16e eeuw het zuiden van Europa, waar hij uitsluitend als sierboom wordt gekweekt en niet in de vrije natuur voorkomt. In 1857 verzekert Mr. Daniel Hanbury dat de originele storax van de Styrax officinale niet meer in de handel is en vervangen door de storax van de L. orientalis en de L. styraciflua vooral verzameld op de Griekse eilanden Rhodos en Samos. Volgens Mr. Massopust 1896 wordt de bast in de lengte verwijderd. In één seizoen, van juli tot september wordt een vierde van de totale bast uitgesneden. Die wordt gebundeld en in kokend water gegooid om zacht te worden en dan uitgeperst in paardenhaar, geitenhaar of in mandjes. De balsem wordt dan in vaten gedaan met een vierde water, om de balsem zacht te houden en aroma verlies tegen te gaan. Voor de verkoop wordt het water afgegoten en uitgeperst door het slaan met knuppels tot al het water eruit is. De verkoper geeft 16% tarra (verlies van bruikbare stof). Het wordt ook verpakt in tinnen kannen die worden verscheept naar Constantinopel, Smyrna en Bombay en voor het Westen naar Triest. (Prof. J. Weller, Zeitschr.des allg. Oesterr. Apotheker-Vereins, 1896, p.19)

Bij verwonding van de bast komt de styrax vrij. De styrax of storax is dus een pathalogische afscheiding, geproduceerd door kloppen op de bast waardoor het saphout onder de bast een vloeistof produceert. Het verhardt en vormt een semi-vaste, groenbruine, plakkerige massa met een balsemieke enigszins zoete geur, onoplosbaar in water, maar totaal oplosbaar in een gelijke hoeveelheid warme alcohol. Na het afkoelen is er nog 70% van het originele gewicht van de balsem over, een bruine halfvast residu, bijna geheel oplosbaar in ether, maar niet in benzine.
Storax is zwaarder dan water en wordt soms vervalst met minerale resin, terpentijn, enz. Is er veel resin aanwezig dan verhard de storax bij koudere temperaturen. Echte storax heeft in alle seizoenen de consistentie van honing.

Styrax of storax was reeds in de Oudheid bekend.
Aan de styraxbalsem dankt de boom zijn naam Liquidambar dat betekent: vloeibare amber. De resin levert een gom, wordt gekauwd en gebruikt in gebakken voedingsmiddelen. De resin wordt verkregen uit het hout en binnnenste bast. Is expectorant, irritant en uitwendig gebruikt in Hamamelis virginiana en rooswater als lotion voor de huid. De resin is antibacterieel, anti-ontsteking, antiseptisch, expectorant, pectoraal, balsem, stimulant. Inwendig gebruikt tegen beroerte, hartproblemen, pruritis, kanker. Uitwendig gemengd met olie tegen schurft, wonden, steenpuisten, enz. In de herfst wordt de schors geoogst en de resin geëxtraheerd. Ook de bladeren, wortels en vruchten worden gebruikt zoals de resin en zijn antidoot, parasiticide en een wondmiddel. De aromatische resin wordt gebruikt als wierook, medicijn, in zeep, lotions, cosmetica, parfumindustrie. De bloemen worden veelvuldig gemacereerd.
De styraxbalsem van de Liquidambar orientalis heeft wat kleur en consistentie wel wat weg van honing. Duizenden jaren geleden speelde styrax al een rol bij religieuze rituelen. Vermoedelijk is de balsem een van de acht rookstoffen die Mozes mee uit Egypte nam om de kwade geesten te verdrijven.
In de Grieks-Orthodoxe kerk is styrax ook nu nog van grote betekenis. Het wordt samen met wierook verbrand tijdens de plechtigheden.
In de parfumerie maakt styrax deel uit van de chypre geuren voor dames. Er zijn ook herengeuren met styrax. Voordat de parfumindustrie styrax kan toepassen moet eerst met oplosextractie de styraxresinoïde aan de balsem worden onttrokken. Daaruit wordt vervolgens met stoomdestillatie de vrijwel kleurloze, zoete etherische olie gewonnen. Net als galbanum is het een fixatief in de basisnoot van kostbare parfums.
Het is de enige boom uit de styrax familie, die in Europa groeit. De welriekende bruinrode harsachtige stof, styraxbalsem genaamd, wordt gewonnen door het uitkoken van het verwonde hout.

Tegenwoordig wordt styrax hoofdzakelijk gewonnen uit de Liquidambar orientalis, een tot de toverhazelaarachtige behorende boom, die tot 30 meter hoog kan worden. Inheems in Klein Azië. Stoomdestillatie van de ruwe styraxbalsem geeft een lichtgele olie met een zoete, doordringende balsemachtige geur. De olie is krachtig ontwaterend en gaat longproblemen, zweren en abcessen te lijf.
De olie en resinoïde worden gebruikt als fixatief in parfums en als geurcomponent in zepen, De resolue en de absolue in voedingsmiddelen, alcoholische- en frisdranken.

Familieleden:
Een andere soort is de Liquidambar styraciflua, een iets sneller groeiende soort met stervormige, zeer aromatische bladeren. Hij komt voor in Mexico, Guatemala, Honduras en in het zuiden van de Verenigde Staten. Hier noemt men hem “sweetgum”. Bij warm weer scheiden de bladeren een gomhars af die styrax of storax genoemd wordt. Vroeger was deze naar boenwas ruikende stof hoofdbestanddeel van dure, waterafstotende schoencrèmes. Zie verderop.
Styrax officinale L. een kleine boom 6-8 meter, met ronde en tegenovergestelde takken, gladde bast. In de Levant, Palestina, Syrië, Griekenland. Gecultiveerd in Europa, maar levert nu geen balsem; vroeger echte storax.
Liquidambar formosana Hance: Zuid China en Formosa. Levert een terebinth-achtige resin met een redelijke geur als het wordt verwarmd. De Chinezen gebruiken het in medicijnen.
Liquidambar Altingiana Blume of Altingia excelsa Noronha: levert een geurige resin. De rasamala van Java en Maleisië.

Werkzame bestanddelen:
Balsemextract van de resin heeft de volgende bestanddelen; esters en cinnamic en benzoic acids: a- en b-storesin + cinnamic ester 33-50% – styracine 5-10% – ethyl en phenylpropyl cinnamaat 10% – benzyl cinnamaat, phenylpropyl cinnamaat, vrije cinnamic zuren 5-15% aan levorotatoire olie 0.4% en sporen vanilline. Een aantal uitgevoerde studies geven als conclusies: Storax extract en olie heeft allergene potentie. Als geurstof toegevoegd in cosmetische producten maximaal 0.6% in het eind product is het risico van sensitisatie zeer gering. Storax extract en olie bevatten een of meer geur chemicaliën die zijn geïdentificeerd als contact allergeen, waarvan de consument van cosmetische producten van op de hoogte moet worden gesteld.
Bron: Scientific Committee on Consumer Products SCCP.

Voornamelijk styreen met vanilline, phenylpropyl alcohol, cinnamyl alcohol, benzyl alcohol, ethyl alcohol en andere. Esters: cinnamylcinnamaat, benzylcinnamaat, ethylcinnamaat. Kaneelzuur. Verder a- en b-sitosterol – ethanol – resin – tanninenzuur – styrol – vanilline – water 20-25% – styrol – resin – caoutchouc – ethyl-vanilline – sporen benzoic acid.

W. von Miller:
Wikkelde de storax in een linnen zak om te destilleren. Het destillaat bevatte styrol: styroleen – cinnameen en phenylethyleen. Het residu bevatte resin en caoutchouc. Storax bevat gemiddeld 6-12% cinnamic acid.

CAT.INIST.: composition of the volatile oils isolated from the leaves of L. orientalis Mill.; L. orientalis Mill var. orientalis and L. orientalis var. integriloba from Turkey.:
Onderzoek van de oliën door middel van hydrodestillatie, stoomdestillatie en extractie-stoomdestillatie. Respectievelijk 39% zuurstof bevattende monoterpenen, 54% en 50% in de extractrie-stoomdestillatie. Als hoofdbestanddelen werden gevonden: terpinen-4-ol – a-terpineol – sabineen – a-pineen – viridifloreen – en germacreen D en een aantal bestanddelen met lagere percentages.

Werkzaamheid:
Abcessen – angst/stress/spanningen – antiastmatisch – antibacterieel –  antidoot –  antimicrobisch – antispasmodisch – antiseptisch – bacteriedodend – bronchitis – catarre – diureticum – expectorant – gangreen – hoest, vastzittende en kinderhoest – menstruatie, activerend – micro-organisme dodend – nervien – ontsmettend – ontstekingremmend – parasitair – ringworm – scabiës – slijmvliesontsteking – stimulerend – snijwonden – tuberculose – wondhelend –  zweren.

PubMed: A study on inhibitory effects of Sigla tree (Liquidambar orientalis Mill. Var. orientalis) storax (styrax) qagainst several bacteria. By Sagdic O.; Ozkan G.; Ozcan M. Ozcelik S.
Onderzoek naar de antibacteriële activiteiten van storax (styrax) tegen:
Aeromonas hydrophila – Bacillus amyloliquefaciens – B. brevis – B.cereus – B. megaterium – B. subtilis – Corynebacterium xerosis – Enterobacter aerogenes – Enterococcus faecalis – Escherichia coli – E. col O157:h7 – Klebsiella pneumoniae – Listeria monocytogenes – Micrococcus luteus – Mycobacterium smegmatis – Proteus vulgaris – Pseudpomonas aeruginosa – P. fluorescens – Staphylococcus aureus – Yersinia enterocolitica.
De strorax werd opgelost in absolute ethanol en getest in de concentratie van 10% – 1% – 0.4% – 0,2% – 0.1%. De resultaten wezen uit dat veel bacteriën groei werd gehinderd bij een storax oplossing van 10% en enige bacteriën bij de oplossingen van 1-0.4 en 0.2%.
Geen verhindering van bacteriëngroei werd geconstateerd (bij geen enkele storax concentratie) van de bacteriën:  Aeromonas hydrophila – Bacillus amyloliquefaciens – Bacillus megaterium – Escherichia col – E. coli O157;H7 – Listeria monocytogenes – Yersinia enterocolitica. © John Wiley & Sons, Ltd.

Combinatie:
anjer, cassie, jasmijn, lavendel, mimosa, roos, viooltje, ylang ylang en specerijenoliën.

Contra indicatie:
Veroorzaakt bij sommige mensen mogelijk overgevoeligheid, niet toxisch, niet irriterend. Niet voor zwangere, kan huidirritant zijn. Wordt heel vaak versneden en vervalst zodat het eigenlijk gezuiverd moet worden voor gebruik.

Toepassingen:
*bij hoesten bij kinderen: 5 druppels styrax en 5 druppels mandarijn mengen met 50 ml. basisolie, hiermee borst en rug inwrijven.
*bij bronchitis, vastzittende hoest: 20-30 druppels mengen met 50 ml. basisolie, hiermee borst en rug meerdere malen inwrijven.
*bij zweren, abcessen: 5 druppels mengen met een eetlepel basisolie en hiermee de zweren meerdere malen inwrijven. Of kompres aanleggen.

Bron: Plants for a future: edible, medicinal and usefule plants for a healthier World. Liquidambar
orientalis-Mill.
USDA GRIN taxonomy for plants Liquidambar orientalis Mill.
European Commission: SCCP. Scientific Committee on Consumer Products.
Herriette’s Herbal Homepage. King’s American Dispensatory Styrax – Storax by Harvey
Wickes Felter, M.D. and John Uri Lloyd, Phr. M. Ph. D. 1898.
PubMed: A study on inhibitory effects of Sigla tree (Liquidambar orientalis Mill. Var.
orientalis) storax (styrax) qagainst several bacteria. By Sagdic O.; Ozkan G.; Ozcan M.
Ozcelik S.
CAT.INIST.: composition of the volatile oils isolated from the leaves of L. orientalis Mill.; L.
orientalis Mill var. orientalis and L. orientalis var. integriloba from Turkey.:
The physiomedical Dispensatory by William Cook, M.D. 1896. Syrax officinale – Storax.
A Manual 0of organic Materia Medica and Pharmacognosy by Lucius E. Sayre, B.S. Ph. M
1917. Styrax – Storax
Technical guidelines for genetic conservation and use. Oriental sweet gum. Liquidambar
orientalis. By Murat Alan and Zeki Kaya. Ankara Turkey.
Foto: akuyucu.org
baumkunde.de
oregonstate.edu
ogm.gov.tr
fao.org
sonsuzum.com

---