Gielen Aroma

Monoterpenonen

 

MONOTERPENONEN/ MONOTERPEEN KETONEN/ ALKANONEN.

Een keton is een functionele groep die uit een carbonylgroep bestaat, waaraan twee koolstofatomen zijn gebonden en een  organische chemische verbinding met zo’n groep. Ze worden ook alkanonen genoemd. Een keton is het oxidatieproduct van secundaire alcohol.

Aromatische ketonen worden geproduceerd door de Friedel-Crafts-acylering en door ozonolyse van alkenen. Ketonen worden gebruikt in de chemische-, parfum-, en pharmaceutische industrie. Ketonen met weinig moleculen zijn kleurloze, lichte vloeistoffen. Ketonen met veel moleculen zijn vaste stoffen. De ketonen zijn met de lactonen de moeilijkst toepasbare groep.
Komen voor in talrijke etherische oliën, echter meestal alleen maar sporen. De namen van de ketonen hebben meestal het achtervoegsel  –on.  Aromatische ketonen zijn zeldzaam. Ketonen ontstaan uit een alcohol die geoxideerd is en wordt daarom ook wel genoemd: geoxideerde secundaire alcohol. Ze lijken op de aldehyden en dat zijn primair geoxideerde alcohols.

Dit zijn de tweespaltigen van de inhoudstoffen. In een geringe dosering zijn ze celvormend, epitheelbevorderend, bevorderen wondheling, celregenererend, immuunstimulerend, choleretisch, cholagoog, kalmerend (zeuwstelsel), stimulerend wat betreft de aanmaak van immunoglobuline, slijmoplossend, sedatief, mucolytisch, analgetisch, digestief, anticatarraal. Ze werken in op de ziektekiemen (bact. – schimmels – virussen) en doden ze dan. Ook werken ze op de nervus sympathicus, opwekkend, vooral in het hersengebied. Ze verlichten congestie en verdunnen mucus. Bij een te hoge dosering en te langdurig gebruik kunnen ze neurotoxisch zijn, (hysop) abortief (boerenwormkruid) en epileptische aanvallen opwekken. (Thujon, pulegon, pinocamphon). Ze kunnen  lever en neren beschadigen. Ze kunnen de lintworm bestrijden (arts) door de artemisia- ketonen in Santolin. Als leek moet men de olie van hysop, salie, wijnruit, bijvoet, anijs, venkel, rozemarijn, pepermunt, dille, spearmint, karwij, boerenwormkruid, Afrikaantje, thuja, kalmoes en polei vermijden, een alternatief zoeken of zorvuldig doseren en niet te lang achter elkaar gebruiken.

Niet toxisch zijn jasmon in jasmijn, fenchon in venkel, carvon in hertsmunt en dille en menthon in pepermuntolie.

De ketonen werken vooral op weefsel van huid en zenuwstelsel. Moeten zeer zorgvuldig gedoseerd worden omdat anders het effect van het middel kan omslaan in een negatieve richting. De giftigheid hangt af van het gebruik. Het gevaarlijkst is het orale gebruik, dan het anale en vaginale gebruik. Het minst gevaarlijk zijn de ketonen bij gebruik op de huid en bij verdamping. In het algemeen niet voor kinderen, zogenden, zwangere, ouderen en dan nog alleen onder deskundig advies. In Frankrijk zijn de oliën met pinocamphon of thujon alleen op recept verkrijgbaar.
Over het algemeen zeer voorzichtig gebruiken, verdunnen tot 2%, alleen uitwendig gebruiken en niet te lang achter elkaar.

De voornaamste monoterpenonen of monoterpeenketonen zijn: borneon, (kamfer) - fenchon (ongevaarlijk) - crypton - isomenthon - pinocarvon - piperiton - a- en b-thujon - l-carvon en d-carvon (ongevaarlijk) - jasmon (ongevaarlijk) - menthon - pinocamphon - pulegon - tageton - verbenon. Asaron wordt ook weleens genoemd, maar dat is een phenylether en een carcinogeen.

Anijsketon: C10 H12 O2.
Kookpunt 263°C. Soortelijk gewicht bij o° is 1.095. Niet voor langere tijd gebruiken, niet overdoseren. Kan het centrale zenuwstelsel beschadigen. Pimpinella anisum. Foeniculum vulgare.

Artemisiaketon-iso-:
Hoofdbestanddeel van Artemisia annua en Achillea millefolium 8% –  Santolina chamaecyparissus – Matricaria chamomilla.

Borneon – Kamfer: C10 H16 O.
Synoniemen: d-campher, bornanon, D-Camphanon-2, D-2-bornanon.
Is een cyclische terpeenketon en een bestanddeel van veel etherische oliën uit de families: Lauraceae, Asteraceae en Lamiaceae. Het is een doorschijnend, wit of kleurloos kristallijn poeder, maar meestal zijn het kruimelige brokken. Kamfer is zeer vluchtig, reeds bij kamertemperatuur. Water lost de geurstof slecht op, ethanol van 96% lost kamfer helder en kleurloos op. Bron van natuurkamfer is Cinnamomum camphora (L.) SIEB. De bladeren geven 0,3-3%, takken en twijgen tot 3% en de verkleinde stamsnippers 4% kamferolie. Het percentage kamfer in etherische olie is 50% waarbij de ruwe kamfer bij afkoeling van het verse destillaat uitkristalliseert en door centrifugeren en druk uitoefenen wordt geïsoleerd. Kamfer kan ook gewonnen worden door gefractioneerde destillatie van de ruwe kamferolie. De geringere als kamfer kokende bestanddelen van de etherische olie worden als kamferolie verkocht met de hoofdbestanddelen cineol >70%, borneol, carvacrol en eugenol. Als nevenproducten bij de kamferwinning hebben we de reukstoffen: borneol, terpineol, eucalyptol, phellandreen, eugenol, safrol en pineen.
De geur: doordringend, intensief, aromatisch, medicinaal, houtig.
De smaak: brandend scherp, bitter, koelend. (oppassen: irriterende stof!!).
Gebruik: in de cosmetica meer als werkstof dan als geurstof. Bestanddeel van scheermiddelen, huid- en gezichts- en haarwaters. Kamfer werkt in deze middelen zwak antiseptisch, pijnstillend en jeukstillend. Medicinaal gebruikt als bestanddeel van inwrijvingen, (zalven, met alcohol, olie, enz.) bij reuma, spierpijnen, neuralgiën, enz. Kamferspiritus, vroeger veel gebruikt is 1 deel kamfer, 7 ethanol 90% en 2 delen water. Gebruik vroeger bij winterhanden en wintervoeten, schrale handen, enz.
De inname van preparaten is omstreden. Verder vooral grootschalig gebruikt in de celluloidproductie en als weekmaker voor cellulose esters. Smeltpunt 175-179°C. Kookpunt 204°C. Vlampunt 64°C. Soortelijk gewicht 0.962. Makkelijk oplosbaar in ethanol en andere oplosmiddelen en vette olie, moeilijk in water en glycerol.
Giftige stof, bij overdosis: misselijkheid, verwarring, overgeven, dood. Neurotoxisch, abortief. Niet voor baby’s, kinderen, ouderen, zwangere, astmatische mensen. Heeft kristalvormen die moeten worden verdund met alcohol. Slijmoplossend en slijmverdunnend.
Er zijn veel soorten kamfer met allemaal hun karakteristieken, bijvoorbeeld diethylcamphor – methylethylcamphor – propylcamphor – dipropylcamphor, enz.
Werkzaamheid:
Acne - antibacterieel – anticonvulsant - antidiarree – antidysentrie - anesthetisch – antineuralgisch (zenuwpijnen) – carminatief - congestie (bloedaandrang) – cosmetisch, schoonheidsmiddel - emetisch – expectorant – fungicide - herbicide – insecticide – irritant - kankerpreventief – stimulant, algemeen – pesticide – pijnstillend.
Komt voor in o.a.:
Achillea millefolium – Acorus calamus – Alpinia galanga – Alpinia officinarum – Ammi visnaga – Amomum compactum – Anethum graveolens – Arnica montana – Artemisia absinthium/-annua/-dracunculus/-herba-alba/-vulgaris – Boldea fragrans – Calamintha nepeta – Cannabis sativa – Capsicum frutescens – Chrysanthemum parthenium/-vulgare – Cinnamomum camphora/-verum – Coriandrum sativum – Crocus sativus – Curcuma longa – Dryobalanops aromatica – Elettaria cardamomum – Foeniculum vulgare – Helianthus annuus – Helichrysum italicum ct. cineol - Hyssopus officinalis – Juniperus communis – Lantana camara – Laurus nobilis – Lavandula angustifolia/- x hybrida/- x intermedia – Levisticum officinale – Lippia alba/-dulcis – Magnolia species – Melaleuca alternifolia – Micromeria species – Myristica fragrans – Myrtus communis – Nepeta cataria/-racemosa – Nigella sativa - Ocimum basilicum/-canum/-gratissimus – Origanum creticum/-onites/-vulgare – Pimenta racemosa – Pimpinella anisum – Pinus silvestris – Piper auritum/-nigrum – Pseudotsuga menziesii - Pycnanthemum species – Ravensara aromatica - Rosmarinus officinalis ct. borneol/cineol/verbenon e.a. – Salvia officinalis – Salvia sclarea e.a. – Santolina chamaecyparissus - Sassafras albidum – Satureja hortensis/-montana  -  Tanacetum vulgare - Teucrium species – Thuja occidentalis – Thymus capitatus/-funki/-longicaulis/-mastichina/-saturejoides/-vulgaris/- x citriodora/-zygis – Valeriana officinalis – Vitex agnus castus – Zingiber officinale.
D-Campher: zie borneon. C10 H16 O. cyclische terpeenketon.

Camphon:
Achillea millefolium – Anthemis mixta – Cinnamomum camphora – Lavandula spica - Ocimum basilicum – Origanum vulgare (antiparasitair, antiontsteking) – Sassafras albidum -
 
Pinocamphon: C10 H16 O.   braakopwekkend - pesticide.
Kookpunt natuurlijk pinocamphon 211-213°C. Soortelijk gewicht 0.966.
Kookpunt synthetisch pinocamphon 211-213°C. Soortelijk gewicht 0.963.
Hoofdbestanddeel van de olie van Hyssopus officinalis. Synthetisch geproduceerd door Wallach uit nitrosopineen.
Komt  voor in o.a.:
Chamaemelum nobilie – Hyssopus officinalis – Mentha spicata.

Isopinocamphon: braakopwekkend – pesticide.
Komt voor in o.a.:
Artemisia annua – Chrysanthemum vulgare – Hyssopus officinalis – Mentha spicata – Salvia dorisiana.

Carvon: C10 H14 O.
Is een monocyclische monoterpeenketon en een bestanddeel van etherische oliën. Er zijn twee enantiomeren (+)- en (-)-carvon. Het is een kleurloze vloeistof en schadelijk voor de gezondheid, bij ingestie. LD 50 (oraal ratten): 1640mg/kg. Huidcontact en ogencontact: met rijkelijk water afspoelen. Bij inademing: in de frisse lucht. Bij ingestie: veel water drinken, overgeven, arts inschakelen. S. gew. 0.964.
Smeltpunt 89°C. Kookpunt 230°C. Vlampunt 88°C. Onoplosbaar in water en glycerine, goed oplosbaar in ethanol. Zoals alle chirale geurstoffen heeft ook carvon verschillende reuktypen van de enantiomeren. (S)-(+)-carvon ruikt naar karwij, het spiegelbeeld naar munt.
Werkzaamheid:
Anthelmintisch - antibacterieel – aromatisch – carminatief – cholagog – choleretisch – fungicide - insecticide – kanker, preventief – parfum – pesticide – relaxant, centraal zenuwstelsel – slijmoplossend – spasmolytisch. Goed verdraagbaar, niet levertoxisch.
Komt voor in o.a.:
Agathosma betulina – Ammi visnaga – Amomum compactum – Anethum graveolens – Angelica archangelica – Apium graveolens – Artemisia annua/-dracunculus/-salsoloides – Boswellia carteri – Canarium indicum/-luzonicum – Capsicum frutescens – Carum carvi – Citrus aurantium/-limon/-reticulata/-sinensis – Coriandrum sativum – cymbopogon martinii – Daucus carota – Elettaria cardamomum – Eucalyptus brassiana/-citriodora/-globulus/-odorata/-viridis en vele anderen – Foeniculum vulgare – Illicum verum – Laurus nobilis – Lavandula latifolia/- x intermedia – Ledum groenlandicum - Levisticum officinale – Litsea glaucescens – Majorana hortensis – Mentha aquatica/-arvensis piperascens/-crispa/-longifoliapulegium/-rotundifolia/-spicata – Micromeria species – Myrtus communis – Nigella sativa – Ocimum basilicum – Origanum onites/-vulgare – Perilla frutescens – Pimpinella anisum – Piper nigrum – Pycnanthemum species – Rosa damascena – Rosmarinus officinalis – Salvia gilliesii – Satureja montana e.a. – Syzygium aromaticum – Tagetes minuta – Teucrium species – Thymus capitatus/-cilicicus/-fumki/-vulgaris – Valeriana officinalis.
Alpha-carvon: Anethum graveolens

Cis-dihydrocarvon:
Anethum graveolens – Carum carvi – Cymbopogon martinii – Mentha longifolia/-spicata – Origanum vulgare – Pycnanthemum species – Satureja cilicica – Thymus capitatus.

Dihydrocarvon: C10 H16 O
Heeft een geur van carvon en menthon. Kookpunt 221-222°C. Soortelijk gewicht 0.930-0931
Agathosma betulina – Anethum graveolens – Angelica archangelica – Apium graveolens – Carum carvi – Mentha spicata/- x rotundifolia – Origanum syriacum – Piper nigrum – Tagetes minuta – Thymus saturejoides/-zygis.

Pinocarvon: parfumindustrie
Artemisia salsoloides – Chrysanthemum parthenium – Eucalyptus brassiana/-globulus/-odorata/-viridis e.a. – Hyssopus officinalis – Laurus nobilis – Lavandula x hybrida – Mentha spicata – Teucrium species – Thymus funkii.

Trans-dihydrocarvon:
Anethum graveolens – Apium gbraveolens - Carum carvi – Cymbopogon martinii – Mentha longifolia/-spicata – Origanum vulgare – Pycnanthemum species – Satureja cilicica – Thymus capitatus/-longicaulis.

Crypton / 4-isopropyl-2-cyclohexenon: C9 H14 O
Synoniemen: crytone, DL-Kryptone.
Een kleurloze vloeistof. Geur: houtachtig, muntachtig, kruidig. Onoplosbaar in water, oplosbaar in olie. Op kamertemperatuur mengbaar met ethanol. Kookpunt 198°C.
Sortelijk gewicht 0.930-0.950. Het is een voedsel additief / flavouring agent. In deze functie geen veiligheidsrisico voor de gezondheid.
Sommige Eucalyptussoorten bevatten crypton. Onderzoek van o.a. Dr. Duke heeft uitgewezen dat crypton hoofdzakelijk schijnt voor te komen in E. camaldulensis met een laag cineol gehalte uit Australië en Benin.
Eucalyptus viminalis Labill. 1%. Eucalyptus camaldulensis var. Brevirostris 12.7% en 9.8%. Eucalyptus camaldulensis Dehnh. 12.4% en 13.7%. E. torelliana F. Muell. 9.2%. E. dealbata Cunn. 8.5%. E. Polyanthemos Schau. 8.1%. E. polybractea Baker 8.07%. Eucalyptus polybractea ct. cryptonifera 30-40%.
Komt verder voor in o.a.:
Angelica archangelica – Cuminum cyminum – Eucalyptus angulosa/-citriodora/-cupres/-fasiculosa/-forrestiana/-globulus/-odorata/-viridis en anderen – Hyssopus officinalis – Lavandula x intermedia – Petroselinum crispum – Pinus montana/-silvestris – Piper nigrum – Santolina chamaecyparissus. Zingiber officinale.

Diosphenol: C10 H16 O2.
Ook genoemd Buchukamfer is een phenolisch keton, gevonden in de Buchu bladeren. Het is eenkristallijne substantie met de karakteristieken: smeltpunt 83-84°, kookpunt 232°. Wordt ook kunstmatig geproduceerd.
b-dion: afhankelijk van ct.: Helichrysum italicum 10-20%.

Ethylamylketon: C8 H16 O.
Gevonden in Franse lavendel. Soortelijk gewicht 0.825. Kookpunt 170°C. Smeltpunt 117.5°C.

fenchon: C10 H16 O
Aromatisch`- parfumindustrie.
Fenchon wordt gevonden in de olie van venkel en Lavendel stoechas. Kookpunt 192-198°C. Smeltpunt+5-6°. Soortelijk gewicht 0.950. Ongevaarlijk keton.
Komt voor in o.a.:
Anthemis mixta 7% - Cistus ladaniferus 1% - Anethum graveolens – Angelica archangelica – Boldea fragrans – Cinnamomum aromaticum/-verum – Crocus sativus – Eucalyptus brassiana/-bridgesiana/-globulus – Foeniculum vulgare – Illicum verum – Lavandula species – Mentha pulegium – Ocimum basilicum – Pimpinella anisum – Pinus silvestris – Rosmarinus officinalis – Syzygium aromaticum – Thuja occidentalis - Thymus capitatus.

jasmon: C11 H16 O.
Wordt gevonden in de olie van jasmijn en neroli. Het is een donker gekleurde vloeistof met een sterke jasmijn geur. Soortelijk gewicht 0.945. Kookpunt 257-258 bij een druk van 775 mm. Ongevaarlijk keton Jasminum officinale/grandiflorum 1-5%. Gebruiken in verdunning.
Werkzaamheid:
Antibacterieel – antikanker – kankerpreventief – parfum – pesticide.
Komt voor in o.a.:
Citrus aurantium – Jasminum officinale – Mentha piperita/-spicata.
italidion I-II-III: Helichrysum italicum, afhankelijk van ct. 15-20% Uitwendig gebruikt niet gevaarlijk, wel verdunnen.

menthon: C10 H18 O. (-)-menthon, (+)-menthon.
Linksdraaiend menthon komt in verschillende etherische oliën voor, pepermuntolie, geraniumolie. Rechtsdraaiend menthon is samen met (-)-isomenthon het hoofdbestanddeel van Buchu 40%. En Mentha pulegium 16.5%. Het is een kleurloze vloeistof, bijna onoplosbaar in water, maar goed oplosbaar in de gangbare organische oplosmiddelen. Geur: karakteristieke muntgeur, maar zwakker dan van menthol. Smaak: bitter, dus weing gebruikt als smaakstof. In de parfumerie gebruikt voor de munt noten in geranium en pepermuntgeuren, ook in roos en lavendel-composities. Vervaardiging: door stoomdestillatie van pepermuntolieen door oxidatie van menthol. Smeltpunt -6°. Kookpunt 207°C. S.g. 0.893-0.896.
Werkzaamheid:
Allergiën – antibacterieel – anticonvulsant - antihistamine – antisalmonella – antistaphylococcen – aromatisch - fungicide -  insecticide - kankerpreventief – parfum – pesticide – pijnstillend -  psychoactief – relaxant, centraal zenwustelsel -
Komt voor in o.a.:
Acorus calamus – Agathosma betulina – Apium graveolens – Artemisia dracunculus – Borosma species – Calamintha nepeta – Elettaria cardamomum – Mentha aquatica/-arvensis piperascens/-longifolia/-piperita/-pulegium/-spicata/-rotundifolia – icromeria species – Ocimum basilicum – Pelargonium citrosum/-graveolens/-roseum – Pycnanthemum species – Satureja douglasii/-glabella/-grandiflorum – Thymus vulgaris.
isomenthon: Agathosma betulina 35-40% - Mentha pulegium – Pelargonium graveolens.

Menthenon: C10 H16 O.
Werd geïsoleerd door Schimmel en Co uit Japanse pepermuntolie. Het is een aromatische vloeistof met de volgende karakteristieken: soortelijk gewicht 0.9382., kookpunt 235-237°C bij 752mm., 

Methylnonylketon: C11 H22 O
Synoniemen: 2-undecanon, wijnruitketon, hendecan-2-one.
Isoleerbaar uit de etherische olie van de wijnruit: Ruta graveolens. Ook gevonden in palmpitolie en sojaolie. Synthetisch te produceren. Het is een kleurloze sterk geurende olie: deels naar vruchten (appel), vettig, olieachtig, zwak kruidig. Wordt gebruikt ter afronding van de composities van Verbena en Lavendel. Mag 0.5% in het parfummengsel niet overschrijden. Het is een vaste stof met een laag smeltpunt. Smeltpunt 15°. Kookpunt 232°C. Onoplosbaar in water, oplosbaar in ethanol, ether, aceton, benzol, chloroform. Soortelijk gewicht 0.8295. Dampen niet inademen. Na ingestie: veel water drinken en overgeven, arts waarschuwen. Huid en ogen beschermen. Voor kinderen verbergen.
Werkzaamheid: aromatisch – parfumindustrie
Komt voor in o.a.:
Crocus sativus – Houttuynia cordata – Humulus lupulus – Ocimum canum – Pilocarpus racemosus – Ruta graveolens – Zingiber officinale.

Methylheptylketon: C9 H18 O.
Deze keton wordt gevonden in de olie van roos en in sporen in de olie van kruidnagel. Soortelijk gewicht 0.835. Kookpunt 196°C. Smeltpunt17°C.

Methylphenylketon:
Voorkomend in Cinnamomum camphora.
2-nonanon: giftig, abortief, photosensitiverend. Peumus boldus – Ruta graveolens – Zingiber officinale.

Piperiton: C10 H16 O.
Deze keton komt voor in de olie van die eucalyptussen waar in de bladeren phellandreen  voor komt en dat zijn muntachtigen: E. piperita en E. dives, enz. Meestal groeien ze in het oosten van Australië. De zuivere keton is kleurloos maar na een tijdje geelachtig. Piperiton is economisch waardevol voor de productie van thymol. Kookpunt 229-230°C ongecorrigeerd. Soortelijk gewicht 0.938  Huidirritant.
Werkzaamheid:
Aroma – antiastmatisch – herbicide – insecticide – parfum – pesticide.
Komt voor in o.a.:
Abies balsamea – Agathosma betulina – Angelica archangelica – Apium graveolens – Artemisia salsoloides – Calamintha nepeta – Chrysanthemum vulgare – Cinnamomum camphora/-verum – Cuminum cyminum – Cymbopogon martinii - Eucalyptus species: dives/-citriodora/-camaldulensis/-dealbata/-/-diversicolor/-globulus/-maculata/-maideni/-occidentalus/-odorata/-piperitoniferum 40-50% (mucolytisch)/-polybractea/-viridis en vele anderen –  Melaleuca alternifolia -  Mentha aquatica/-arvensis/-longifolia/-pulegium/-spicata – Micromeria species – Nepeta cataria – Perilla frutescens -  Piper nigrum – Pycnanthemum species – Rosmarinus officinalis – Satureja species – Tagetes minuta - Tasmannia lanceolata – Thuja occidentalis.

Piperitenon: toxisch – parfumindustrie.
Agathosma betulina – Calamintha nepeta - Mentha aquatica/-arvensis piperascens/-longifolia/-piperita/-pulegium/-spicata – Micromeria species – Pycnanthemum species – Rosmarinus officinalis – Satureja species.

Propiophenon: C9 H10 O. (phenyletylketon, 1-phenyl-1-propanon, enz.)
Heldere kleurloze vloeistof, mengbaar met alcohol, diethylether en benzol, nagenoeg onoplosbaar in water. Bij afkoeling kristallijn, smeltpunt 21 Celcius. Kookpunt 218 Celsius. Vlampunt 99 Celsius.  Bewaren: afgesloten, koel, donker.
Geur: krachtig, warm, sterk bloemig, licht stekend, kruidig. Wordt gebruikt in bloemige composities, samen met acetophenon en methylacetophenon.
Schadelijk voor de gezondheid: bij huid- en ogencontact: rijkelijk met water spoelen, bij ingestie arts waarschuwen. Bij hoge dampconcentratie: adembescherming. Oogbescherming en handschoenen. Milieuschadelijke stof. 

Pulegon: C10 H16 O.
Pulegon wordt gevonden in verschillende essentiële oliën, zoals Mentha pulegium, Hedeoma pulegides. Het is een kleurloze vloeistof met een geur die op pepermunt lijkt. Kookpunt 221-222°C. Soortelijk gewicht 0.940. Gevaarlijk. Insecticide tegen vlooien. Abortief, levertoxisch bij overdosering.
Werkzaamheid:
Antibacterieel - antihistaminisch – antipyretisch - aromatisch – fungicide - hallucigeen – herbicide – insecticide - kankerpreventief – miskraam, veroorzakend – parfum – pesticide - relaxant, centraal zenuwstelsel -
Komt voor in o.a.:
Agathosma betulina – Calamintha nepeta – Capsicum frutescens - Mentha aquatica/-arvensis 1-4% - Mentha pulegium 50-90% - Mentha piperita/-spicata – Micromeria species – Monarda didyma/punctata – Nepeta cataria/-racemosa – Perilla frutescens – Pycnanthemum species – Ribes nigrum – Satureja species.

Pumilon: C8 H14 O.
Is geïsoleerd uit de Pinus pumilio. Het is een keton met de karakteristieke geur van de olie, met de volgende karakterkenmerken: soortelijk gewicht 0.9314. Kookpunt 216-217°C. Optical rotation -15°.

Santalon: C11 H16 O. Wordt in hele kleine hoeveelheden gevonden in de olie van Santalum album. Kookpunt 214-215°C. Soortelijk gewicht 0.9906.

Santenon: C9 H14 O.
Komt voor in Santalum album en wordt verkregen door de oxidatie van isosantenol. Smeltpunt 58-61°C. Kookpunt 193-195°C.

Santolinenon: Santolina chamaecyparissus.

Tageton – cis-tageton – trans-tageton – cis tagetenon: Tagetes minuta 50-60%.

Thujon / absinthol: C10 H16 O
Is een bicyclische monoterpeenketon. Een kleurloze vloeistof met een mentholachtige geur. De etherische olie is eveneens kleurloos. Komt voor in Artemisia soorten (denk aan absinth) en Salvia officinalis 60%. Onoplosbaar in water, wel in ethanol, diethylether en chloroform. Vlampunt 64°C. Kookpunt 201°C. Soortelijk gewicht 0.9109. Smeltpunt -°C. Schadelijk voor de gezondheid. In hogere doseringen is het een zenuwgif, dat epileptische aanvallen en verwardheid kan oproepen. Komt in a- en b-isomeren voor, meestal samen. Zeer toxisch en abortief. A-thujon is giftiger dan b-thujon. Abortief, krampoplossend, pathologische veranderingen van de leverm zijn geconstateerd in dierproeven. In Frankrijk alleen op recept verkrijgbaar.
Werkzaamheid:
Abortief – anthelmintisch - antibacterieel – anticonvulsant - diarree – emetisch – emmenagog -  hallucigeen – herbicide – parfum – pesticide – toxisch in hoge doseringen.
Schadelijk in hoge doseringen voor het centraal zenuwstelsel, de nieren en kan het ademhalingsapparaat verlammen.
Komt voor in o.a.:
Achillea millefolium – Artemisia absinthium 30-70%/-dracunculus/-maritima – Capsicum frutescens – Carum carvi – Chamomilla recutita – Chrysanthemum vulgare – Juniperus sabina – Mentha arvensis piperascens/-pulegium/- x rotudifolia – Rosmarinus officinalis – Salvia officinalis a-40%, b-50% e.a. – Sassafras albidum – Satureja hortensis – Tanacetum vulgare crispum 60-80% – Thuja plicata/-occidentalis a-30-60% en b-10-15% – Thymus orospedanus – Tsuga canadensis.

Thujon a-: Koopunt 200-201°C. Soortelijk gewicht 0.9125.
Werkzaamheid:
Abortief – antibacterieel – emmenagoog – insecticide – pesticide.
Komt voor in o.a.:
Achillea millefolium – Artemisia absinthium/-herba-alba/-salsoloides/-vulgaris – Boldea fragrans – Cistus ladanifer – Eucalyptus globulus – Hyssopus officinalis – Lavandula latifolia – Melaleuca alternifolia – Micromeria species (mountain mint) – Ocimum basilicum – Origanum onites/-vulgare – Rosmarinus officinalis – Salvia officinalis – Satureja montana – Thymus capitatus.
Thujon b-:
Werkzaamheid:
Abortief – antibacterieel – emmenagoog – insecticide – pesticide.
Komt voor in o.a.:
Achillea millefolium – Artemisia absinthium/-herba-alba/-salsoloides – Boldea fragrans – Chrysanthemum vulgare – Eucalyptus globulus – Hyssopus officinalis – Micromeria species – Ocimum basilicum – Origanum onites – Rosmarinus officinalis – Salvia officinalis/-triloba – Satureja montana – Teucrium species (gamander) – Thymus capitatus – Zingiber officinale.

Tumeron: Curcuma longa

Umbellulon: C10 H14 O.
Is een keton die is geïsoleerd van de olie van Umbellularia californica (Power en Lees). Het is een kleurloze vloeistof, irritante geur, gelijkend op pepermunt. Kookpunt 219-220 bij een druk vanm 749 mm. Soortelijk gewicht 0.950.

2-undecanon: zie methylnonylketon.

veleranon: waarschijnlijk niet giftig: Valeriana officinalis Linne.

verbenon: C10 H14 O.
Synoniemen: 2-pineen-4-on, 4,6,6-trimethyl-bic\yclo[3.1.1]hept-3-en-2-on.
Heldere, kleurloze olieachtige vloeistof met een eigenaardige geur die wordt versterkt bij verwarming (kamfer-muntachtig). Het keton is oplosbaar in ethanol en andere organische oplosmiddelen, echter nauwelijks mengbaar met water. Feromoon voor schors- of bastkever in samenwerking met de alcohol verbenol. Komt voor in etherische olie van rozemarijn en verbena. Vlampunt 85°C. Kookpunt 227-228°C. Soortelijk gewicht 0.974 at 17°C. Verbenon is het resultaat van de auto-oxidatie van terpentijn olie; d-verbenon van de oxidatie van Amerikaane- en l-verbenon door de oxidatie van Franse terpentijn olie.  Licht giftig ? Niet voldoende onderzocht.
Prijstechnisch zeer duur. Ingezet wordt in de parfumindustrie de etherische olie.
Boswellia carterii - Cupressus sempervirens – Eucalyptus species – Hyssopusdecumbens – Juniperus communis – Rosmarinus officinalis, diverse ct’s cineol/verbenon 10-30% - Lavandula stoechas L. -
d-verbenon: kookpunt 227-228°C. Soortelijk gewicht: 0981.
Werkzaamheid:
Insecticide – parfum – pesticide.
Komt voor in o.a.:
Aloysia citrodora – Artemisia annua/-salsoloides – Boswellia carteri – Carthamus tinctorius – Eucalyptus albens/-camaldulensis/-citriodora/-dealbata/-diversicolor/-globulus/-maculata/-maideni/-occidentalis/-odorata/-punctata/-viridis en vele anderen – Juniperus communis – Mentha spicata – Myrtus communis – Rosmarinus officinalis e.a. – Salvia species – Thymus funkii.
vetiveron a- en b-: waarschijnlijk niet giftig: Vetiveria zizanoides 5-7%.

©®Copyright en registratie notaris. André Gielen 2001 – 2008

 

---