Gielen Aroma

Verbena officinalis

VERBENA OFFICINALIS Linne / LIPPIA TRIPHYLLA      -     IJZERHARD / VERVEINE / CITROENVERBENA /KERKKRUID / RIDDERBLAD.
Familie: verbenaceae
De naam geeft nogal eens verwarring. Met Verbena worden Ijzerhard, een paar andere soorten Verbena en het kruid Citroenverbena benoemd. Het laatste behoort wel tot de verbenaceae, maar niet tot het geslacht Verbena.
De naam Verbena of Verbenaceae is afgeleid van de Romeinen. Planten die gebruikt werden op altaren en betekende zoiets van “heilige twijg”. Officinalis duidt op een geneeskrachtige werking en geeft aan dat het een geneeskruid is.  De naam ijzerhard komt van het oude Duitse woord Is, dat taai betekent.

Inheems in Zuid en Midden Amerika waar de struik wel 8 meter hoog kan worden.
Komt oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied. De Spanjaarden introduceerden de plant in Europa en de etherische olie werd veel gebruikt in zeep, parfum en crèmes. In onze gebieden kan de struik ook op zonnige plaatsen groeien. De grond moet arm en droog zijn en op die manier worden de wortels gehard om de winter te doorstaan. De bladeren ruiken en smaken naar citroen. In de keuken gebruikt bij gevogelte en vis, jam, gelei en desserts. Thee van de bladeren is verkwikkend, kalmerend, lekker en goed bij verkoudheid, griep, verstopte neus, bronchitis. De Engelsen zijn dol op de plant en hij wordt daar veel gebruikt in kruiden potpourri’s.
Het is een vastre plant met lange spitse, zachtgroene bladeren die tegen de winter afvallen. In de zomer verschijnen purperkleurige bloemen in eindtrossen.
Zowel bij de Grieken als de Romeinen was ijzerhard een herba botane of een “herba sancta”, een heilig kruid. Heilig kruid van zuiveringen, van visioenen en liefdesdranken. Het was een bestanddeel van likeur en een afrodisiacum. Een bladafkooksel leverde een haarlotion en een oogbad. De bovengrondse delen stimuleren de lever, zijn zenuwopwekkend en galactogoog. De bloemhoofdjes werken bij depressies, slapeloosheid, spanningshoofdpijn, geelzucht, urinewegklachten, maag-, ingewands- en menstruele krampen. Kompressen kan men inzetten tegen wonden en huidzweren. Onderzoek en testen hebben een mogelijke hartversterkende en tumorwerende werking aangetoond.

Het kruid was gewijd aan Venus en priesters droegen er vaak kransen van. In Rome werd het geplukt op een heilige plaats bij het Capitool. Ook bij de Perzen, Germanen en Egyptenaren was het een heilig kruid. Bij aanbiddingen, voorspellingen, lotsbepalingen en andere godsdienstige gebruiken werd het kruid gebruikt in Perzië, bij de Kelten, de Druïden en bij de Egyptenaren was het kruid aan Isis gewijd. De Germanen gebruikten het bij offergaven, als er oorlog gevoerd moest worden of vrede gesloten.
In de Middeleeuwen werd het door tovenaars gebruikt, als middel om pantsers en maliënkolders ondoordringbaar te maken voor pijlen en wat dies meer zij. Heksen gebruikten de plant bij voorspellingen en offers. Het werd geacht het kwaad te weren. Ook werd het gebruikt als afweerplant tegen heksen, duivels en als bescherming tegen vergif en toverij. De Engelsen zeiden: “Vervain and Dill hinders witches from their will”. Ook werd het kruid gebruikt in liefdesdrankjes. Alle reeds genoemde volkeren gebruikten het ook medicinaal. De o.a. Duitse benamingen “Altarkraut en Opferkraut” geven aan waarvoor de Germanen het gebruikten. De naam “Dinskruid” verwijst naar Diu, de Germaanse God van de oorlog en naar het offeren bij oorlogs- en vredesbeslissingen.
De naam heeft te maken met de harde stengel, die moeilijk te snijden is. Een andere interpretatie is dat de naam ijzerhard ontstaan is omdat het volgens de overlevering een van de beste middelen was bij verwondingen door ijzeren wapens.  Andere soorten: Verbena hastata, de blauwe Verbena,  een eenjarige die zichzelf uitzaait. Ze bloeien tot de eerste nachtvorst. De Verbena bonariensis  komt uit Zuid-Amerika en is sinds 1832 in Europa in cultuur. Groeit langs oevers en in vochtige bossen. De naam komt van de Engelse botanicus A.B. Rendl. De oude naam is Verbena patagonica. Deze Verbena heeft  geen medicinale achtergrond, wel de blauwe Verbena, de Verbena hastata.

De Verbena officinalis komt in het Zuiden en Oosten van Nederland voor, groeit op de kalkrijke gronden in Limburg, langs de grote rivieren en in Winterswijk, Zeeland en de Zuidhollandse eilanden.  De plant werd van oudsher toebedacht met geneeskrachtige eigenschappen. Thee of poeder zou werkzaam zijn tegen geelzucht, milt- en nierziekten, kinkhoest, huiduitslag, schurft, slechte adem, tandbederf, wonden en zweren.
De plant is min of meer verdrongen door de citronella producerende planten zoals: Cymbopogin nardus, C. Flexosusen Andropogon citratus (Citroengras).

Werkzame bestanddelen: bladeren, Frankrijk, gecultiveerd, stoomdestillatie:
a-curcumeen 5%, b-caryophylleen 5%, 1,8-cineol 5.2%, geranial+nerylacetaat 22%, limoneen 18.8%, neral 12%, sabineen 2%, caryophylleenoxide 1.8%, sabineen 2.8%, spathulenol 2.7%, alloaromadnedreen, a-bergamoteen, a-copaen, a-pineen 1.2%, a-terpineol 0.9%, b-bisboleen, b-bourboneen, b-pineen, cis-b-ocimeen, citronellal, d-cadineen, geraniol, geranylacetaat 1.3%, germacreen D 3%, linalol, myrceen, terpine-4-ol, trans nerolidol 1%, trans thujanol-4.
Verder:
Coumarine-glycosiden: verbenaline, verbenine, aucubine, bastatoside. De glycosiden kunnen braakopwekkend zijn. Flavonoïden: hispiduline, nepetine en jaceosidine.
Bitterstoffen – looistoffen –  saponinen – alkaloïden – slijmstoffen – vitamine C –
chloorzuur – minerale zouten – asperuloside.

Werkzaamheid:
Abcessen – adstringent - afrodisiacum - amenorroe – anticoagulant – antibacterieel - antidepressief – antipyretisch - antispasmodisch – adstringent – aromatisch – bloedarmoede – bloedreinigend - bloedstelpend - bronchitis – depressies, vooral na ziekte - digestief – diaforetisch – diuretisch -   dysmenorroe -  dyspepsie – eczeem - galactogoog – galblaas - galstenen – geelzucht – halitosis - hormoon-like: oestrogeen – hepatisch – hoesten astmatisch - hypnotisch – jicht - kalmerend - koortsopwekkend bij een infectie – leverstimulant – leverziekten – menstruatie, bevorderend – miltproblemen - nervinum – nierproblemen – nierstenen - ontstekingremmend – overgang - sedatief -  stimulerend  - stomachisch (bitter- en looistoffen) -  toevallen – transpiratie opwekkend - uterusproblemen van nerveuze aard – wondbehandeling - zenuwsterkend – zenuwziekten – zweetdrijvend.
Goede ontkramper voor de achterhoofdszenuw (migraine, whiplash, hoofdpijn, slapeloosheid),  Bij depressies, stress, toevallen, hysterie, nerveuze klachten, kriebelhoest, duizeligheid, hartkloppingen. Versterkend, na ziekte, bestrijdt infecties. Stimulant: gal en lever. Reguleert de hormoonhuishouding. Licht menstruatie opwekker, bij menopauzeklachten. Galactogoog, wekt weeën op, tegen neurasthenie, halitosis, tandvleesontsteking, cariës.
Gebruik: thee, zeer bitter. Gorgelen bij halitosis, tandbederf. Compres bij migraine, eczeem, schurft. De bovengrondse delen worden gebruikt, geplukt vlak voor de bloei.
Hoeopathisch gebruik: bij epilepsie – nervositeit – slapeloosheid.

Geestelijk:
Positieve transformerende kwaliteiten. Gematigdheid in denken en doen. Gemakkelijk om te ontspannen. Tegen onevenwichtigheid en overenthousiasme, tegen te fanatiek en teveel belasten van de wil. Tegen overspanning en altijd onder druk staan.

Contra indicatie:
Niet tijdens de zwangerschap.
Slechts beperkte tijd gebruiken.

Bron:  AnneTannes Kruidenmand - IJzerhard - Verbena officinalis'Verbena' 
          Plantaardigheden – Beschrijving IJzerhard - Verbena officinalisIJzerhard - Verbena
          officinalis. Gonnie van Elteren
          IJzerhard - Wikipedia IJzerhard (Verbena officinalis)
          KRUIDEN verbena officinalisverbena officinalis.
          Henriette's plant info: Verbena officinalis L., Verbenaceae- Verbena officinalis L.
          Plants For A Future database report- Verbena officinalis ...
          KruidengeneeskundeVerbena of IJzerhard (Verbena officinalis). Gebruikte delen en
          herkomst.
          Eisenkraut - Verbena officinalisEchtes Eisenkraut, Verbena, Eisenbart, Heiligkraut,
          Katzenblutkraut, Sagenkraut, Verbene. Botanisch: Verbena officinalis, Verbena sororia
          Englisch: Vervain ...
          Heilpflanzen: Verbena officinalis - EisenkrautHeilpflanzen: Informationen zu Inhaltsstoffen           und Wirkung von Verbena officinalis (Eisenkraut
          PLANTS Profile for Verbena officinalis (herb of the cross) | USDA PLANTS database.
          NEERLANDs Tuin - ijzerhard, VerbenaVan Verbena komt een soort meer in het zuiden en 
          oosten van Nederland van nature voor: Verbena officinalis
          Eisenkraut - botanischer Name: Verbena officinalisEisenkraut Verbena officinalis
          Verbena (Verbena officinalis L.)
          naturalstandard.com/monographs/herbssupplements/verbena.asp

Foto's: kuleuven-kortrijk.be
            nabu-hockenheim.mareno.net
            bellquel.bo.cnr.it
          kulak.ac.be
          fourlangwebprogram.com

©®Copyright en registratie notaris. André Gielen 2001 – 2008