Gielen Aroma

Arnica montana

ARNICA MONTANA (Linn.)                    -                  WOLVERLEI/VALKRUID/ WONDKRUID/ SCHORPIOENKRUID
Familie: Asteraceae (compositae). Etherische olie uit de bloemen en de wortel met een geringe opbrengst. Ook de hele plant wordt gebruikt. De bloemenolie is geel-oranje met een geur die doet denken aan radijs. De wortelolie is sterk, ruikt bitter en is donkergeel van kleur. Er wordt ook een absolue, tinctuur en resinoïde geproduceerd. Hij wordt soms verward met alantsoorten en goudsbloemen.
Het geslacht bestaat uit ongeveer 32 soorten. De meeste soorten groeien in de koele gebieden van Noord Amerika en slechts twee soorten in Eurazië. In Nederland is er de dreiging van uitsterven en hij heeft een beschermde status. Ook komt de plant nog maar op een paar plaatsen voor, in heidevelden, of op open plaatsen in bossen met arme grond. In Europa zijn ze op berghellingen en bergweiden nog wel volop te vinden. In het hooggebergte, onder een sneeuwlaag, overleven ze de winter gemakkelijk. In de volksgeneeskunde van oudsher in gebruik, vooral de tinctuur. Het is geen onschuldig kruid, inname alleen op doktersvoorschrift. Alle delen van de plant zijn giftig door de aanwezigheid van helenaline en ook het vee laat de plant links liggen. Bij uitwendig gebruik kunnen nevenwerkingen optreden bij gevoelige mensen, zoals: uitslag, jeuk, blaasjes, tot weefselvernietiging toe, doordat de bladeren arnicine bevatten. Gebruik van tinctuur en zalf bij kneuzingen, spier- en peesverrekkingen, bloeduitstortingen, celweefselontstekingen, steenpuisten, angina, tandvleesontstekingen, slecht genezende wonden. Wordt beschouwd als een van de beste middelen tegen kneuzingen en verstuikingen. Het stimuleert de perifere bloedtoevoer. Het helpt bij reumatische pijnen en andere ontstekingen, maar de huid mag niet kapot zijn. Als kruidengeneesmiddel wordt het inwendig gebruikt bij problemen met de hart- en kransslagader. De bloemen worden gebruikt bij de behandeling van kneuzingen, ontwrichtingen en winterhanden en in de homeopathie wordt het kruid gebruikt tegen zeeziekte en epilepsie. Ook als gorgeldrank en tegen salmonella.

Het is een overblijvend alpien kruid met een ondergrondse kruipende stengel tot 60 cm hoog. Heeft een gele op een madeliefje gelijkende bloem. Hij heeft heldergroene, smalle tot breed langwerpige bladeren, licht behaard. De bladeren staan kruislings langs de stengel. De bloei is een enkele bloem van 5-7 cm doorsnee vanaf begin juni tot begin augustus. Hij houdt van de zon. De giftige bloemen bevatten stoffen die de bloedsomloop stimuleren en ontstekingen verminderen. De tinctuur wordt gebruikt in huidproducten. Er is een homeopathische tinctuur X6, voor de behandeling van epilepsie. Ook voor zeeziekte. De bloemen olie wordt gebruikt in parfums. Verder is het een smaakmiddel in bepaalde likeuren. Hij is inheems in noordelijk en midden Europa. Komt voor in veengebieden, in heidevelden, in bos- en bergweiden en vooral in bergstreken. In Zwitserland is het een beschermde plant. Hij groeit tussen 1200 en 2800 meter. Groeit in het wild in Rusland, Scandinavië en Noord India. De olie wordt geproduceerd in Duitsland, Frankrijk en België. Teelt vindt vooral plaats in de Balkan, Roemenië, Spanje en Zwitserland. Vooral geoogst in het wild. De prijzen voor gedroogde bloemen zijn ongeveer 50 euro, voor gedroogde wortels 110 €. De verzamelaars in Spanje krijgen ongeveer 9 € per kilo voor de gedroogde bloemen. In veel landen is de plant beschermd: Frankrijk, Duitsland, Hongarije, Zwitserland. Ook voor het verzamelen moet men in veel landen een licentie hebben.
Arnica kan alleen groeien in onbehandelde zure weiden, zonder kunstmest en zonder kalk. Het is een bedreigde soort geworden door overoogst en verlies van habitat, in België, Bosnië, Croatië, Luxemburg, Belarus, Nederland en kwetsbaar in Estonië, Duitsland, Lithouen, Portugal, Roemenië, Letland en bijna bedreigd in Denemarken en Noorwegen. Er moeten nieuwe teelt technieken worden ontwikkeld. Weleda is hier mee bezig in Frankrijk en Zwitserland. In Finland en Duitsland begint de economische cultivatie nu van de grond te komen. Ook A. chamissonis die gemakkelijker te telen is en medicinaal lijkt op de A. montana, maar niet identiek is, wordt nu gebruikt voor de teelt in Oostenrijk. De A. chamissonis wordt vooral gebruikt in cosmetica en toiletterie.

Arnica verhoogt de weerstand van dieren bij bacteriële infecties door het stimuleren van de witte bloedlichaampjes bij Listeria monocytogenes en Salmonella typhimurium. (H. Buschmann, Fortschr. Veterinarmed. 20, 98, 1974). De sesquiterpene lactonen helenaline acetaat en 11,13-dihydrohelenaline hebben antibacteriële en antifungal activiteiten in vitro (G. Willuhn e.a. Pharm. Ztg. 127, 2183, 1982). Talrijke esters van helenaline hebben antiinflammatory activiteiten in ratten en muizen (I.H. Hallet et al., Planta Med., 53, 153 1987).

Vanuit de klassieke oudheid is er niet veel over het kruid bekend. Hildegard von Bingen schrijft in haar boek Pfysica over een “Wuntwurz” , een wondkruid.
Arnica heeft wondhelende en stimulerende eigenschappen. Het is irriterend voor slijmvliezen en ingestie kan een fatale gastro-enteritis, spierverlamming, hartpalpitaties, toename of afname van de pols, ademnood, tot zelfs de dood toe, veroorzaken. Arnica wordt hoofdzakelijk veel gebruikt in homeopathische middelen, tegen kneuzingen, zwellingen, winterhanden en –voeten. Uitwendig wordt Arnica door sommige mensen slecht verdragen met soms allergische reacties. Alleen gebruiken op een hele huid en bij de eerste de beste reactie stoppen. De sesquiterpenen, vooral helenaline en derivaten worden hiervoor verantwoordelijk geacht. Wordt soms als een soort tabak gebruikt, of toegevoegd aan snuiftabak.  De gedroogde bladeren worden dan gerookt. De verse fijngewreven bladeren kunnen niesbuien veroorzaken. Gerookt als kruidentabak, in combinatie met klein hoefblad en toortsbloemen.

Andere soort: Arnica angustifolia is een sterke poolvorm met dezelfde bloemen en smallere bladeren.
Arnica chamissonis: oorspronkelijk uit Noord Amerika, groeit zeer gemakkelijk in elke grondsoort en heeft vergelijkbare medicinale kwaliteiten als de A. montana.

Werkzame bestanddelen:
Bevat 1% viskeuze volatiele olie waarvan de helft bestaat uit vette zuren. Aromatische bestanddelen o.a. thymol en thymol derivaten, de coumarines scopoletine en umbelliferon, de flavonoïden betuletol, eupafoline, 6-methoxy-kaempferol, hispiduline, tricine, sesquiterpene lactonen als helenaline (0.6% in de bloeiwijze), arnifoline, arnicolide en dihydrohelenaline derivaten en het bittere hoofdbestanddeel arnicine 30%..
Thymohydroquinoon dimethyl ether (80%) en isobutyric ester van phlorol (20%) en andere spoorelementen. Tannine, arnicine en phuline.
Andere in de plant voorkomende bestanddelen:
Thymol-methylether – b-lactucerol – zeaxanthine – angelinezuur – baldriaanzuur –
kamfer – flavonen – flavonenglycoside – fumarzuur – galluszuur – tanninen 20% – tanninenzuur – rubber 10% - resin 10% -  helenine 10% - inuline 30% - koffiezuur – isoquercitrine – kiezelzuur 20% - mierenzuur – melkzuur – luteoline – luteine – palmitinezuur – proyianidine 10% - slijmstoffen 10% - sesquiterpeenlacton – thymol – appelzuur.

Specifiek werkzaam:
Abortief  -  afrodisiacum  - aderproblemen/ontstekingen -  analgetisch - angina  -  antibacterieel -  anticonvulsant  -  antineuralgisch – antireumatisch - bedwateren  - bloedarmoede -   bloedcirculatiebevorderend  -  bloedreinigend  -  cardiac (hartversterker)  -  diaphoretisch - diarree  -   digestief  -  diuretisch  -  eczeem  -  emmenagoog -  geelzucht  -  gigivitis/paradontose  -  griep  -  haaruitval -   hartklachten  -  heesheid  -   infectie remmend  -  jicht  -  kneuzingen  -  leverziekten  -  maagproblemen  -  malaria  - mondontstekingen  - ontstekingsremmend, gewrichten, verstuikingen  -  stimulerend (bloedsomloop) -koortswerend, licht  -  oogziekten -  pijnstillend  -  reumatische problemen  -  schaafwonden  -  snijwonden  -  spierpijn  -  stomachisch  -  tumoren  -  uitputting  -  verlammingen  -  verekkingen/verstuikingen - waterzucht  -  wondhelend – zeeziekte  -  zenuwversterkend -  zweetdrijvend -  zwellingen.  Arnica werkt ontstekingremmend en helpt bij hart- en bloedsomloop-klachten (vooral in Duitsland gebruikt). De aanwezige flavonoïde in valkruid bevordert de doorbloeding van de kransslagaders, waardoor het hart beter functioneert.
In Engeland op recept inwendig gebruikt. In Engeland, bereid en voorgeschreven door deskundigen wordt Arnica wel eens inwendig gebruikt bij zwellingen en kwetsuren van plastische chirurgie. Bij ondeskundig gebruik, kan Arnica de leverfunctie aantasten tot de dood er op volgt. Bij ingestie houtskool en carbon innemen, verder is er geen antidoot. In de U.S. is inwendig gebruik verboden.
Kompressen en zalf helpen bij verstuikingen, kneuzingen, spierpijn, zere plekken, bloeduitstortingen. Inwrijvingen met tinctuur helpen bij hoofdpijn en reuma. Gorgelen tegen mondinfecties. Hoge concentraties, langdurig gebruikt kunnen huidproblemen geven. Wordt in de homeopathie gebruikt bij shock, zenuw- en vaatproblemen. Valkruid komt ook voor in tandpasta, haarwater en andere cosmetica en wordt ook gebruikt in middeltjes tegen Alopecia androgenetica, een vorm van kaalheid.

Contra indicatie:
de etherische olie is zeer giftig en mag nooit inwendig of op een kapotte huid gebruikt worden. In een grote dosis erg giftig tot dodelijk, brandend in de maag, zware hoofdpijn, nerveuze stoornis, buikpijn, gereduceerde pols tot uitval.
De tinctuur en zalf moet men in huis hebben.

Veiligheid: MSDS, absolute.
Cas no. 8057-65-6. Vlampunt: 80 graden C.
Stabiele vloeistof, niet reactief met water. Bij verbranding giftige rook van carbonmonoxide en dioxide.
Xi-Xn: irritant voor ogen, huid en ademhalingssysteem; licht schadelijk voor de gezondheid, oraal toxisch; niet toepassen op een beschadigde huid.
Bij verwerking beschermende kleding gebruiken.
Bij ingestie melk of water drinken, arts raadplegen; ogen 15 minuten spoelen met overvloedig water, arts raadplegen; huid wassen, besmette kleding verwijderen.

Toepassingen:
Veel homeopathische toepassingen bij bloedingen, hartzwakte, aderontstekingen, arteriosclerose, geen zelfmedicatie.
*kneuzingen,*ontstekingen*verstuikingen,*blauwe en beurse plekken.

Bronnen:   Wikipedia de. Eng. Nl.
                  neerlandstuin.nl
                 henriettesherbal.com
                 The American Materia Medica, Therapeutics and pharmacognosy, bij Finley
                 Ellingwood, M.D. 1919.
                 Europ’s medicinal and aromatic plants: their use,trade and conservation. TRAFFIC
                 International, Cambridge. Lange, D. (1998)
                 Tational phytotherapy: a physician’s guid to herbal medicine. Springer, London.
                 Schulz, V. Hansel, R., and Tyler, V.E. (1998)
                 Can the utilisation and conservation of medical plants co-exist? European Journal of
                 Herbal medicin, 5. Beherens, J. (2001)
                 Botanical. Com. A modern Herbal by Mrs. M. Grieve.
Foto:   wikipedia
           1999, Kurt Stübers Online Library.

©®Copyright en registratie notaris. André Gielen. Lith oktober 2006.