Gielen Aroma

Citrus maxima

CITRUS MAXIMA (Burm. f.) Merr.                            -                          POMPELMOES/POMELO
Synoniem: Citrus grandis (L.) Osbeck 
                  Citrus decumana Murr. non L.
                  Citrus grandis (L.) Osbeck var. grandis
                  Aurantium maximum Burm. 
                  Citrus aurantium L.var. grandis L.
                  Citrus x paradisi macfad
                  Citrus decumana L. nom. Illeg.
Familie:  rutaceae. Gebruikt deel: schil, geperst. Florida.
Koude persing uit de verse schil geeft een geel-groene vloeistof met een fris zoet citrusaroma. Het is een hybride tussen Citrus grandis en Citrus sinensis
Gehalte aan etherische olie 1%, voor 1 kg essence 1000 kg verse schillen. Van de bloemen wordt in Noord Vietnam eveneens een olie gedestilleerd die in de parfumindustrie wordt gebruikt.
Topnoot in de parfumindustrie.

Het hout van de boom is hard, zwaar en wordt gebruikt om gereedschap van  te maken.
Er bestaan veel misverstanden over de pompelmoes en de grapefruit. De ene schrijver gebruikt ze als synoniem, de andere noemt de pompelmoes de grapefruit en vice versa. De grapefruit is een kruising tussen de pompelmoes en de sinaasappel.
De pompelmoes is de grootste citrusvrucht en dus ook groter dan de grapefruit en is een van zijn voorouders. Hij kan 30 cm in omvang worden en 2 kg zwaar. De schil is dik en er wordt soms marmelade van gemaakt. Ook wordt hij gebruikt in de Chinese keuken en soms wordt hij gesuikerd. De naam pompelmoes komt uit het Nederlands en is min of meer overgenomen in het Duits: pompelmuse en in het Frans: pamplemousse.

Afkomst van de pompelmoes: volgens sommige wetenschappers is pompelmoes een mutant van pomelo (Citrus grandis). In de Engels sprekende landen lang shaddock genoemd, naar een Engelse zeekapitein Captain Shaddock, die het zaad naar  West Indië bracht in de 17e eeuw, vanuit Maleisië.
Inheems in Maleisié en vandaar naar Zuid China gebracht, ongeveer 100 jaar voor Christus. In Zuid China uitgebreid gecultiveerd, evenals in Thailand, Taiwan, Zuid Japan, Zuid India, Vietnam, Maleisië, Indoneisë en Tahiti. Via de Chinese handelswegen naar Europa gekomen, met de zeelui naar Barbados. Hij werd pas echt bekend toen het zaad naar de USA werd vervoerd. Hij wordt dikwijls verwisseld met de grapefruit. Momenteel wordt hij commercieel verbouwd in de USA., Israël en Brazilië.
De pompelmoes is oorspronkelijk de in Amerika gekweekte variant van de sinaasappel, Citrus maxima of citrus grandis. Ook in Brazilië en Israël. Het is een grote boom van vaak meer dan 10 meter hoog met glanzende bladeren en grote gele vruchten en een brede uitwaaierende kroon. De stam is dikwijls krom, 10-30 cm dik. Voor een deel kale takken, met doornen en gedeeltelijk behaard. Dicht gebladerte, als het jong is lichtgroen, als het ouder is donkergroen. De bladeren zijn dik, leerachtig en groot, rond, eivormig en sterk gevleugeld 5-20 cm lang en 2-12 cm breed. De onderkant van het blad is lichtbehaard. De bloeiwijze is groot 3-7 cm, heeft 20-25 meeldraden en is wit of crèmekleurig. De vrucht is groot, rond tot peervormig, boven- en onderkant licht afgevlakt. De schil is groengeel tot oranjegeel, dik tot 1.5 cm en zit stevig aan het vruchtvlees. Het vruchtvlees is geel tot rood met een zoet fruitig aroma. De oogstttijd is van november tot begin juli.
Vermeerdering door stekken. De stek komt het eerste jaar reeds tot bloei, maar geeft pas vruchten als de boom groot geworden is. Veredeling op krachtig groeiende ondergronden is meer gebruikelijk en geeft reeds na 3 jaar vruchten. De pompelmoes houdt van warmte en een hoge luchtvochtigheid. De grond moet zeer goed gedraineerd worden en de stam mag niet nat staan.
De frisse citrusgeur lijkt veel op sinaasappel, maar is iets kruidiger. Pompelmoes is verkoelend en kalmerend en mist de bittere nasmaak van de grapefruit, waardoor hij toch populairder wordt.

De etherische olie wordt gewonnen door koude persing van de verse schillen. Het is een gele of groenige olie met een zoete citrusgeur, die hoofdzakelijk in Florida geproduceerd wordt. De olie werkt ontgiftend voor de organen, samentrekkend voor de huid en activeert de levenslust. Bevat alkaloïde, wat een gunstige invloed op de spijsvertering heeft. Stimuleert lever en gal. Kiemdodend in de lucht bij verkoudheid en griep.
Goed bij jetlag, hoofdpijn, uitputting, PMS, oedeem, stijfheid, vermoeide spieren, indigestie, spijsverteringsproblemen. Haargroei bevorderend.
De olie stimuleert de thalamus die zorgt voor de afscheiding van chemische stoffen en werkt licht euforiserend.
Niet puur op de huid gebruiken, kan de huid irriteren. Fotosensibiliserend.

Werkzame bestanddelen:
Monoterpenen: myrceen, a-pineen, b-caryophylleen,  limoneen 96-98%, sabineen, a- en b-fellandreen, terpinoleen. Monoterpenolen: linalol, geraniol, paradisiol, perpineen-4-ol. Aldehyden: nonanal, decanal, citral, citronellal, neral. Coumarines en furocoumarines: aesculetine, aurapteen, limettine, meranzine, bergaptol. Esters: nerylacetaat, geranylacetaat, decylacetaat.

Werkzaam:
Aambeien - acne/jeugdpuistjes - adstringerend – antidotisch – antiseptisch+++, voor omgeving en atmosfeer, ontsmetten van lokalen, crèches  - anti-toxisch - bactericide – cathartisch – cellulitis – depressies - digestief – diuretisch – euforiserend – geestelijke uitputting - griep – herstel na ziekte - hoofdpijn - huidverzorging, algemeen – kaalheid -  koude rillingen – leverversterkend – nierversterkend - obesitas – oedeem – ontgiftend, organen – spanningen – spijsvertering, trage -  spiermoeheid/stijfheid – stimulans, lever, gal, thalamus en lymfen– stijfheid - stress - tonisch (algemeen) – uitputting – verkoudheid – vermoeidheid en voorjaarsmoeheid - vette huid – zwemmerseczeem.
In de huidverzorging mogelijk goed bij cellulitis, ontslakkingskuur, vette huid. In een massageolie stimuleert grapefruit de bloed- en lymfecirculatie en werkt daardoor ontgiftend bij spierpijn en oedeem.
In de volksgeneeskunde wordt de hele vrucht gebruikt. Ook infusies van de bladeren.

Inwendig:
bij: maag-, lever- en galaandoeningen, uitputting, diarree, indigestie, slapte, trage spijsvertering, vermoeidheid, voorjaarsmoeheid, scheurbuik: 3 maal daags 3 druppels na de maaltijd mengen met honing en oplossen in warme melk of kruidenthee. Grapefruit stimuleert de gal, de lever en helpt mogelijk bij het reguleren van het lichaamsgewicht.

Combinatie:
bergamot, cipres, citroen, gember, geranium, kardemom, kaneel, kruidnagel, lavendel, neroli, nootmuskaat, ylang ylang, palmarosa, roos, rozemarijn, en andere specerijenoliën.

Geestelijk:
Verkwikkend, goed tegen angsten en depressies. Bevordert het herstel van lichaam en geest. Kalmeert het centrale zenuwstelsel en herstelt het evenwicht.

Contra indicatie:
Niet toxisch, licht fototoxisch, kan de huid irriteren, daarom in basisolie oplossen.
Door de snelle oxidatie kan het niet lang worden bewaard, zo’n 6-8 maanden net als alle andere koud geperste citrus-oliën. Verouderde olie geeft kans op overgevoeligheid (netelroos). Niet op de huid gebruiken. Fototoxisch door de furocoumarines. De vrucht en het sap mogen niet worden gebruikt in combinatie met verschillende geneesmiddelen. Pompelmoes versterkt de werking van deze medicijnen: o.a. bloeddruk- en cholesterolverlagers.

Toepassingen:
*bij vette onzuivere huid: meng 5 druppels in een glas gekookt, afgekoeld water. Hiermee ’s avonds voor het naar bed gaan de huid afspoelen.
*In bad tegen vermoeidheid, griep, kou. (goed oplossen)
*bij spanningen: 3 druppels pompelmoes, 5 druppels cananga, en 3 druppels koriander mengen in 30 ml. basisolie. Met dit mengsel het lichaam licht masseren.
*bij cellulitis: meng 10 druppels pompelmoes, 5 druppels ceder of cipres en 5 druppels rozemarijn met 70 ml. jojoba olie of aloë vera gel of maceraat. Hiermee de huid van dijen en billen, als ze goed warm zijn, bijvoorbeeld na een bad of douche,
gedurende langere periode dagelijks masseren. Voor een optimaal resultaat combineren met 2-3 baden per week.
*verdampen: 10 druppels in de aromalamp bestrijden vermoeidheid en verhogen de concentratie.

Bron:  Daten-Blatt Pampelmuse. Citrus maxima (Burm.)Merr.
           Wikipedia nl., de., eng.
           Pummelo. Citrus maxima Morton J. 1987 Miami.
Foto:  members.aol.com
          tradewindsfruit.com
          moorea.berkeley.edu
          br.fgov.be
          aromaharvest.com.tw
          aoki2.si.gumma-u.ac.jp
          foruna.ctu.edu.vn
          commons.wikimedia .org

©®Copyright en registratie notaris. André Gielen. Lith 2001 – maart 2007.